Raport Innowacyjność 2010

Zaledwie 1% innowacyjnych rozwiązań zastosowanych w przemyśle pochodzi z nauki polskiej; jedynie w górnictwie ten odsetek wynosi 4%. Krajowe instytucje naukowe nie stanowią znaczącego udziału w strukturze źródeł pochodzenia innowacji wdrażanych przez polskie przedsiębiorstwa - wynika z raportu Innowacyjność 2010 przygotowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. 

1 lutego PARP ogłosiła diagnozę stanu innowacyjności polskich przedsiębiorstw w zakresie opracowywania i wdrażania innowacji, a także ich pochodzenia i finansowania.

Tylko 21% przedsiębiorstw objętych badaniem GUS wprowadziło innowacje produktowe lub procesowe. Niespełna jedna trzecia z tej wąskiej grupy prowadzi własną działalność badawczo-rozwojową. Wewnętrzna działalność innowacyjna plasuje polskich małych przedsiębiorców na 23. miejscu, a średnich i dużych - na 22. pozycji wśród przedsiębiorców z 26 analizowanych krajów europejskich.

Analiza PARP została oparta na danych Głównego Urzędu Statystycznego i Europejskiego Urzędu Statystycznego Eurostat. Sytuacja przedsiębiorstw analizowana była w latach 2006-2008.

Innowacyjne produkty, procesy i metody mogą być opracowane zarówno przez samo przedsiębiorstwo, jak i jednostki o innym charakterze- np. instytuty badawcze lub szkoły wyższe. Jak pokazuje raport, innowacyjni przedsiębiorcy wdrażali innowacje produktowe lub procesowe w przeważającej mierze własnymi siłami albo we współpracy z instytucjami krajowymi.

Okazuje się, że im większe przedsiębiorstwo, tym chętniej korzysta ono z zewnętrznego wsparcia przy opracowywaniu innowacji. Stąd większy odsetek małych firm niż średnich i większy odsetek średnich niż dużych wdrożył innowacje opracowane tylko własnymi siłami.

Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) jest definiowana przez GUS, jako badania i eksperymentalne prace rozwojowe, czyli działania mające na celu rozwój wiedzy oraz efektywne jej wykorzystanie w praktyce. W skład działalności B+R wchodzą badania podstawowe i stosowane oraz prace rozwojowe. Badania podstawowe są rozumiane jako działania prowadzone w celu pozyskania wiedzy. Nie są jednak ukierunkowane na zastosowanie praktyczne. Inaczej badania stosowane, których wynikiem ma być zastosowanie praktyczne pozyskanej nowej wiedzy.

Za prace rozwojowe GUS uznaje prace konstrukcyjne, technologiczno-projektowe oraz doświadczalne, polegające na zastosowaniu istniejącej już wiedzy, uzyskanej dzięki pracom badawczym lub jako wynik doświadczenia praktycznego, do opracowania nowych lub istotnego ulepszenia istniejących materiałów, urządzeń, wyrobów, procesów, systemów czy usług, łącznie z przygotowaniem prototypów oraz instalacji pilotowych.

Choć prace B+R są uznawane za główny czynnik postępu technologicznego w świecie, to - jak wnioskują eksperci PARP - świadomość polskich przedsiębiorców, co do znaczenia B+R jednak nadal pozostaje niewielka i stanowi największą słabość polskiej gospodarki.

Niewiele ponad 9% firm objętych badaniem GUS inwestowało w B+R. Im mniejsza firma, tym rzadziej prowadzi działalność badawczo-rozwojową. Również mały odsetek przedsiębiorstw zdecydował się na nabycie prac B+R z zewnątrz.

Według ekspertów PARP, niski poziom nakładów na B+R w relacji do nakładów na innowacje, czyli technologie wdrożone w produktach i procesach, może świadczyć o niechęci przedsiębiorców do podejmowania ryzyka i ponoszenia wysokich nakładów, z których zwrot nie jest pewny. Ciągłą działalność B+R deklaruje jedynie 1% małych firm, a pozostałe 3% robi to jedynie w razie potrzeby. Wskazuje to na niską świadomość małych przedsiębiorstw w zakresie konkurowania nowoczesnością wyrobów.

Nieco lepiej sytuacja wyglądała w dużych firmach. Ponad 30% podjęło się wewnętrznej działalności B+R, 22% zleciło to innym przedsiębiorstwom lub jednostkom badawczym.

Przy opracowywaniu i wdrażaniu innowacji duże firmy często decydowały się na współpracę ze szkołami wyższymi (29%), co piąta firma korzystała ze współpracy z firmami konsultingowymi, konkurentami i instytutami badawczymi (jednostkami badawczo-rozwojowymi). 13-14% średnich firm oraz 6-8% małych wskazało na współpracę z konkurentami, firmami konsultingowymi i szkołami wyższymi. Najchętniej z uczelniami współpracowały przedsiębiorstwa z sekcji "górnictwo" (35%) oraz co piąta firma z sekcji "wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę".

Z placówkami naukowymi najczęściej współpracują firmy dolnośląskie i podkarpackie - po 6%, a z jednostkami badawczo-rozwojowymi (JBR) firmy śląskie i łódzkie - 14% i 12% wskazań. Firmy podlaskie (17%), opolskie i śląskie (16%) najchętniej natomiast współpracują ze szkołami wyższymi. W przeciwieństwie do pozostałych przedsiębiorstw przemysłowych firmy górnicze wskazują na wysokie znaczenie współpracy ze szkołami wyższymi - 22% i instytutami badawczymi - 19%.

Wprowadzając innowacje, przedsiębiorstwa korzystają z różnych źródeł informacji ułatwiających im podejmowanie decyzji co do kierunku i charakteru prac mających na celu przygotowanie i wdrożenie nowych produktów i procesów. Relatywnie najczęściej uznawanym za ważne źródłem instytucjonalnym były instytuty badawcze i szkoły wyższe (po 6%). Nieco rzadziej wskazywano na placówki naukowe PAN (5%) i zagraniczne publiczne instytuty badawcze. 20% firm wskazało, że ważnym źródłem informacji dla innowacji są konferencje, targi i wystawy. Czasopisma i publikacje zostały uznane za ważne przez 13% przedsiębiorstw.

W 2008 r. nakłady na działalność B+R w Polsce wyniosły 0,61% PKB, co daje Polsce jedno z ostatnich miejsc w UE, dla której średnia wyniosła 1,91%. Szczególnie słabo Polska wypada w porównaniu z najlepszymi pod tym względem krajami UE, jak Szwecja (3,75%) czy Finlandia (3,73%). Inwestycje w innowacje w Polsce są w głównej mierze finansowane przez rząd. Mniej niż co trzecia złotówka przeznaczana w Polsce na działalność B+R pochodziła w 2008 r. ze środków biznesowych.

Raport "Innowacyjność 2010" powstał pod kierunkiem Anety Wilmańskiej, zastępcę prezes PARP. Publikacja została przygotowana w ramach projektu systemowego "Rozwój zasobów ludzkich poprzez promowanie wiedzy, transfer i upowszechnienie innowacji" w ramach Podziałania 2.1.3 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

PAP - Nauka w Polsce