PLATON: informatyczna modernizacja polskich uczelni

fot. john_a_ward /cc flickr.com

22 polskie jednostki naukowe, należące do konsorcjum PIONIER, czyli Polskiego Internetu Optycznego realizują projekt PLATON - "Platformę Obsługi Nauki". Ma to być zbiór usług wspólnych środowiska naukowego, opartych na nowoczesnej infrastrukturze teleinformatycznej.

Dzięki usługom dostarczanym przez projekt PLATON, wybrane polskie instytucje naukowe będą wyposażone w nowoczesne środki do gromadzenia i przetwarzania danych; poprawi się także komunikacja między ośrodkami badawczymi.

"Sieć PIONIER oferuje szybkie usługi transmisji między uczelniami. Dysponując takimi kanałami środowisko naukowe może nałożyć na to zaawansowane usługi. W ramach projektu PLATON zdefiniowaliśmy 5 takich usług" - wyjaśnia kierownik projektu dr inż. Maciej Stroiński z Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego. Będą to: usługi wideokonferencji wysokiej rozdzielczości, upowszechnienie usług eduroam, usługi obliczeń kampusowych na żądanie, usługa powszechnej archiwizacji dla środowiska naukowego oraz usługi naukowej telewizji wysokiej rozdzielczości.

Jak zaznacza dr Stroiński na PLATONIE skorzystają nie tylko członkowie konsorcjum, ale i całe środowisko naukowe. "W projekcie biorą bowiem udział tzw. jednostki wiodące. To one obsługują środowisko naukowe, jeśli chodzi o dostęp do sieci i do infrastruktury obliczeniowej. Za pośrednictwem tych jednostek całe środowisko będzie miało dostęp do usług programu PLATON" - zapewnia.

Pierwszą z usług oferowanych przez projekt PLATON jest usługa wideokonferencji wysokiej rozdzielczości.

Umożliwia ona wysokiej jakości połączenia audiowizualne z partnerami w środowisku naukowym w Polsce oraz zagranicą. "Parametry systemu umożliwiają korzystanie z 80 kanałów łączności w jednym czasie. Rozmówcy widzą siebie na ekranie, a jeśli jest ich więcej niż dwóch - widoczni są ci, którzy biorą czynny udział w dyskusji. System umożliwia przesyłanie informacji towarzyszących, czyli np. prezentacji. Dodatkowo dowolny uczestnik może uczestniczyć w konferencji za pośrednictwem zwykłego telefonu" - opisuje kierownik projektu.

Dodaje, że usługa wideokonferencji na 22 uczelniach już jest wdrożona. Sprzęt i oprogramowanie są dostarczone i zainstalowane. Uruchomiony został też portal, który umożliwia korzystanie z tej usługi. Teraz trwa upowszechnianie tej usługi wśród naukowców.

Kolejna usługa PLATONA to eduroam.

Umożliwia on naukowcom, którzy podróżują po kraju czy po Europie oraz na Dalekim Wschodzie i w Australii (ostatnio można zauważyć zainteresowanie usługą eduroam także w USA i Kanadzie) łatwy bezprzewodowy dostęp do sieci w każdym miejscu, gdzie ta usługa jest dostępna. Jak wyjaśnia Stroiński, prostota korzystania z eduroam jest porównywalna do używania telefonu komórkowego - wystarczy uruchomić urządzenie w zasięgu sieci eduroam i po chwili użytkownik może korzystać z internetu. Zasadniczą cechą usługi eduroam jest z jednej strony ochrona prywatności, a z drugiej strony zapewnienie identyfikacji użytkownika w wypadku, gdyby dopuścił się naruszenia prawa, a przede wszystkim informacji o lokalizacji, w której aktualnie przebywa.

W ramach PLATONA, zakończono już ostatni etap zakupu urządzeń. "Nie zaczęliśmy od zera, ta usługa już istniała w środowisku naukowym. Trafiła na przygotowany i podatny grunt. Dzięki kolejnym fazom zakupu mamy jednak coraz szerszy zasięg usługi" - zwraca uwagę dr Stroiński.

PLATON oferuje też usługę obliczeń kampusowych.

Za sprawą tej usługi, pracownicy naukowi będą mieli zdalny dostęp do komputerów z dedykowanym systemem operacyjnym i aplikacjami. Dzięki temu nie muszą mieć własnych serwerów obliczeniowych czy licencji na oprogramowanie. Klastry z serwerów, które spełniają te funkcje są zainstalowane po stronie operatora sieci.

"Środowisko naukowe korzysta głównie z dwóch systemów operacyjnych - Windowsa i Linuxa - i aplikacji działających na tych systemach. Usługi obliczeń kampusowych mają możliwość udostępniania usług albo aplikacji na obu tych systemach zdalnie, bez konieczności instalacji tych systemów i programów. W ten sposób następuje wirtualizacja obliczeń środowiska naukowego" - wyjaśnia dr Stroiński.

Na razie trwają dostawy i w 20 jednostkach instalowane są klastry obliczeniowe. Kompletowane jest już specjalistyczne oprogramowanie.

Czwarta usługa PLATONA to powszechna archiwizacja.

Jest to system bezpiecznego przechowywania i archiwizowania danych na serwerach jednostek wiodących projektu. Wykorzystuje się w nim replikację danych. "Mamy 4 węzły przechowywania i 6 węzłów usługowych. To umożliwia bezpieczną długoterminową archiwizację danych i możliwość dostępu do nich z dowolnego miejsca w sieci" - mówi kierownik projektu. Łączna przestrzeń archiwizacji zarówno w macierzach dyskowych, jak i w bibliotekach taśmowych ma wynosić 15 petabajtów (1,5*10^15 bajtów).

Pierwsze instalacje już się rozpoczęły, a w nowym roku usługa ta zostanie udostępniona w testach operacyjnych.

Ostatnią z oferowanych usług PLATONA jest naukowa telewizja wysokiej rozdzielczości.

Jak wyjaśnia dr Stroiński, najważniejszą częścią usługi są studia produkcyjne umożliwiające powstawianie multimedialnych treści. "Mamy ich już 5. Pozostałe jednostki mają mniejsze systemy nagrań. Do tego jest 5 regionalnych centrów danych, które gromadzą strumienie multimedialne z telewizji i rozsyłają po sieci PIONIER. Jest też jedno mobilne studio - wóz realizatorski. Dostawy zakończą się w styczniu. Na razie realizowane jest wyposażenie mniejszych studiów nagrań" - dodaje.

Oprócz sprzętu kompletowane jest oprogramowanie, które umożliwi transmisję strumieniową wysokiej jakości i dystrybucję materiałów w trybie na żądanie, zarządzanie treścią cyfrową, interaktywne audycje cyfrowe. Poza tym powstają zespoły odpowiedzialne za rejestrację treściową. Każda z jednostek musi wokół sprzętu zorganizować zespół, który zacznie działalność produkcyjną. "Po zakończeniu projektu PLATON zobowiązaliśmy się do utrzymania usługi przez 5 lat" - informuje dr Stroiński.

Usługa będzie miała dwa wymiary: usługi dla użytkowników profesjonalnych, np. transmisje operacji dla środowiska medycznego oraz usługi dla naukowców, którzy w ramach infrastruktury naukowej będą chcieli popularyzować i rozpowszechniać wyniki swoich badań.

"Projekt PLATON definiuje zestaw pięciu usług podstawowych w zakresie komunikacji, przetwarzania i gromadzenia informacji. Usługi te mogą stanowić fundament dla usług bardziej zaawansowanych, takich jak np. zdalne nauczanie czy wirtualne laboratorium. Będziemy chcieli to robić, w ramach kolejnych etapów prac po zakończeniu projektu PLATON" - podsumowuje dr Stroiński.

Projekt PLATON jest realizowany od 2008 r., a prace zakończą się w 2012 r. Liderem konsorcjum jest Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe. Łączny koszt realizacji projektu to 83 mln zł. Projekt jest realizowany w ramach Programu Innowacyjna Gospodarka.

Więcej informacji na stronie projektu: http://www.platon.pionier.net.pl/online/

PAP - Nauka w Polsce, Ludwika Tomala