III Forum spalania biomasy, 24-25 kwietnia 2013 roku, Kraków, Polska

System świadectw pochodzenia jest wynaturzony i rozregulowany

Uczestnicy konferencji również zwracali uwagę, że sektor odnawialnych źródeł energii (OZE), opierający się na biomasie, uległ w naszym kraju wynaturzeniu z powodu źle funkcjonującego systemu świadectw pochodzenia energii. Kiedy "zielone certyfikaty" były drogie, producentom prądu opłacało się sprowadzać biomasę nawet z najdalszych lokalizacji. Od miesięcy rynkowa cena certyfikatów jest bardzo niska i ich sprzedaż nie rekompensuje producentowi energii w technologii współspalania kosztów zakupu droższej od węgla biomasy. W związku z tym opłaca się ograniczyć stosowanie biomasy i płacić opłatę zastępczą. Zdaniem Piotra Czopka z Departamentu Energii Odnawialnej Ministerstwa Gospodarki, utrzymujące się od 2005 roku wysokie ceny zielonych certyfikatów doprowadziły do sytuacji, że na rynku jest zbyt dużo tzw. zielonej energii w stosunku do zobowiązań, jakie przyjęła Polska. Według niego MG pracuje nad rozwiązaniami, aby zmniejszyć podaż tego typu świadectw m. in. poprzez ograniczenie ich dostępności dla producentów wykorzystujących proces współspalania.

Natomiast mec. Arkadiusz Ratajczak podkreślił dodatkową istotna kwestię. Mianowicie, ewentualną możliwość dochodzenia przez inwestorów i przedsiębiorców działających w sektorze OZE roszczeń w oparciu o zasadę praw nabytych, w związku ze planowanymi zmianami zasad wsparcia. W opinii mec. Ratajczaka: "nie można całkowicie wykluczyć takiej ewentualności, należy jednak brać pod uwagę specyfikę każdego konkretnego przypadku, zaś samo wykazanie istnienia praw nabytych jak i wykazanie konieczności ich ochrony w kontekście innych interesów o charakterze publicznym, może być bardzo trudne i niedające gwarancji ostatecznego sukcesu".

Mec. Ratajczak wskazał przy tym na podobieństwa z sytuacją inwestorów w specjalnych strefach ekonomicznych przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Również wtedy, z powodu ograniczenia wielkości wsparcia do poziomów dopuszczalnych przez prawo wspólnotowe inwestorzy nosili się z zamiarem dochodzenia roszczeń w oparciu o zasadę praw nabytych. Jednak w ostateczności zrezygnowali z takiej formy dochodzenia swoich interesów.

 – To co się dzieje dzisiaj na rynku zielonych certyfikatów nie sprzyja inwestowaniu. Mamy rynek rozregulowany, w gruncie rzeczy kryzysowy, bo takie załamanie cenowe jakie nastąpiło można nazwać swoistym kryzysem na rynku OZE, miejmy nadzieję że przejściowym. Staramy się zrobić wszystko by ten kryzys zażegnać – poinformował Jerzy Witold Pietrewicz z MG podczas posiedzenia sejmowej Komisji Ochrony Środowiska na początku kwietnia 2013.

O kryzysowej sytuacji na rynku biomasy, szczegółach planowanych regulacji opowiedział również dr Zdzisław Muras, podczas specjalistycznych warsztatów "Spalanie biomasy w świetle nowego prawa", które odbyły się w drugim dniu Forum - 25 kwietnia 2013 roku. Sala pękała w szwach.

Partnerem tej sesji była firma Enerbit, której Wiceprezes Zarządu - Piotr Szafarczyk zaprezentował programowe wsparcie dla CHP przy spalaniu biomasy. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż rozwiązania firmy Enerbit zostały w w tym roku docenione przez Kapitułę Konkursu "Tytani Energii 2012". Firma wraz z Elektrociepłownią Białystok otrzymała wyróżnienie w kategorii "Produkt/ Rozwiązanie Roku 2012" za system Cogenopta do zarządzania pracą elektrociepłowni z uwzględnieniem akumulacji ciepła wdrożony w Elektrociepłowni Białystok. 

Przez cały dzień trwających warsztatów dr Muras opowiadał m. in. o planowanych i obowiązujących przepisach prawa wpływających na gospodarkę biomasą w przedsiębiorstwach energetycznych, jak również o kwalifikacji paliw, procedurach rozliczeń energii odnawialnej, opomiarowaniu i próbkowaniu biomasy oraz szczegółach jej rozliczeń na potrzeby systemów wsparcia.

Co dalej z importem biomasy

Przedstawiciel Ministerstwa Rolnictwa Kazimierz Żmuda, podczas III Forum zwrócił uwagę na skokowo rosnący import biomasy do Polski z około 300 tys. ton w 2007 r. do ponad 2 mln ton w zeszłym roku. Tymczasem - jak wskazywał - tylko w województwie małopolskim jest około 100 tys. hektarów ziemi, którą można wykorzystać pod tego rodzaju produkcję. "Energetyka odnawialna to przede wszystkim energetyka rozproszona, która rozwiązuje problemy na poziomie gospodarstwa domowego, gospodarstwa rolnego, wsi czy gminy. Powinniśmy iść w takim kierunku w zmianach prawa, żeby energia odnawialna przynosiła wymierne korzyści w ograniczeniu strat w przesyle, ograniczeniu importu czy tworzeniu nowych miejsc pracy" - zaznaczył. Podkreślił również, że "energetyka odnawialna to przede wszystkim energetyka prosumencka" i powinna ona wspomagać wielkoskalową energetykę systemową. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Dyrektora Żmudę, ostatnio odnotowano wzrost około 2 mln ton importu biomasy w 2012 roku. Zdaniem wielu specjalistów, przewożenie ogromnych ilości "zielonego" paliwa z dalekich regionów kraju - a nawet odległych kontynentów, jak Azja, Ameryka Południowa czy Afryka - jest niekorzystne i bezsensowne.

Na potwierdzenie tezy dyrektora Żmudy, Jan Grabski, Dyrektor Departamentu Środowiska, Rolnictwa i Geodezji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego przyznał, że biomasa jest ważnym elementem polityki, zwłaszcza w okresie implementacji środków unijnych.

Zdaniem Eksperta, ogromnym problemem gospodarczym jest niewykorzystanie wielu gruntów rolnych, co można doskonale zaobserwować w Małopolsce.

Profesor Adam Guła dodał ponadto, że ponad 170 tysięcy gospodarstw w naszym kraju mogłoby zostać ogrzanych przy wykorzystaniu tej samej ilości biomasy, która obecnie jest współspalana w elektrowniach. Zdaniem prof. Guły, żeby odwrócić negatywny trend na rynku, należałoby zmienić zasady korzystania z "zielonych certyfikatów" i udostępnić je rolnikom, którzy przestawiają się na rozproszone źródła energii, korzystające z lokalnie wytworzonej biomasy.

 – Obecnie ta technologia jest dostępna, ale za droga dla przeciętnych rolników, dlatego należałoby użyć jakiś zachęt – zaznaczył naukowiec.

Podczas III Forum padły również pytania na temat ograniczeń w zakresie importu biomasy. Wszelkie wątpliwości rozwiał Piotr Czopek z MG:
– Ministerstwo Gospodarki nie planuje żadnych ograniczeń w imporcie biomasy. Żyjemy w epoce swobodnego przepływu towaru, więc wprowadzenie jakichkolwiek obostrzeń byłoby trudne – powiedział Czopek.

Tematyka kontraktowania biomasy była na tyle pojemnym i problematycznym tematem, iż w drugim dniu forum odbyły się warsztaty "Kontraktowanie, logistyka i magazynowanie biomasy". Warsztatom partnerowały firmy: SEW Eurodrive, CTL Logistics, Agrex eco oraz firma Gutkowski. Mariusz Nowak, Specjalista ds. techniczno-handlowych, SEW Eurodrive Polska zaprezentował systemy napędowe w bliskim transporcie biomasy, natomiast Mgr Michał Marczak, Specjalista ds. Sprzedaży, Agrex-Eco opowiedział o nowoczesnych maszynach i technologiach firm KOMPTECH i TS Industrie w produkcji biomasy.

O sposobach na efektywne magazynowanie biomasy opowiedział natomiast Zbigniew Ptaszyński, Dyrektor ds. rozwoju produktu firmy Gutkowski Sp. z o.o. W swojej prezentacji na temat silosów i zasobników oraz technologii około silosowej w magazynowaniu biomasy. Zwieńczeniem warsztatów była prelekcja Dr Leokadii Róg, Kierownika Zakładu Oceny Jakości paliw stałych, Głównego Instytuty Górnictwa na temat pobierania próbek z biopaliw do badań laboratoryjnych według PN i ISO (sposobach ich uwierzytelniania, próbkowania, procedurach kontroli i weryfikacji dostaw paliw biomasowych).

O zaletach nowych rodzajów biomasy

Na III Forum nie zabrakło również miejsca na prezentację nowinek z zakresu nowych rodzajów biomasy. Zdaniem Moderatora III Forum Dr Rafała Rajczyka: Procesy przetwarzania biomasy stałej są również przedmiotem licznych kontrowersji. Wytwarzanie pelletu z biomasy umożliwia pewną standaryzację własności paliwa, umożliwia otrzymanie biomasy o korzystnej zawartości wilgoci, co z kolei gwarantuje wyższą wartość opałową, dodatkowo pellet jest w pewnym zakresie odporny na działanie wilgoci w powietrzu atmosferycznym. Jednakże każdy proces przetwarzania generuje zużycie energii, na suszenie, na pelletyzację. Dla tych, którzy preferują tańsze rozwiązanie, pozostaje zrębka. I tutaj również napotykamy na liczne problemy, sygnalizowane jest nie dotrzymywanie parametrów kontraktowych, przede wszystkim w zakresie oczekiwanej zawartości wilgoci, popiołu, jak również wartości opałowej.

W tym roku zdecydowany prym na Forum wiodła tzw. biomasa toryfikowana. "Generalizując, biomasę można dzielić na różne typy, ale z punktu widzenia np. technologii uzdatniania są biomasy lepsze i gorsze - przypomina Albert Różycki z firmy FLUID S.A. Biomasy lepsze są bardziej treściwe - mają mniej zanieczyszczeń, mniej popiołu i dużą wartość kaloryczną. Z takich biomas można wyprodukować trzy rzeczy: stałe paliwo odnawialne, energię elektryczną i energię cieplną.

Z gorszych biomas, np. odpadów komunalnych albo wytłoków z produkcji rolno-spożywczej, gdzie wartość energetyczna jest bardzo mała przez bardzo dużą ilość wilgoci i zanieczyszczeń - warto produkować już tylko energię. Firma FLUID uruchomiła już prototypowy zakład (80 km od Krakowa), który jest w stanie przerobić tonę biomasowego wsadu na godzinę, a pod koniec tego roku planuje start większego zakładu w Sędziszowie. Zakład ma wytwarzać 2 tony produktu na godzinę, około 1MW ciepła, które będzie odprowadzone do miasta i około 400 kW zielonej energii elektrycznej. Firma jest w stanie wyprodukować paliwo o określonej wartości energetycznej - możliwe jest uzyskanie produktu do 30 megadżuli w kilogramie. Zmiany parametrów takich jak kaloryczność, zawartość siarki i chloru, części lotnych i popiołów mają oczywiście swoją cenę.

O zaletach toryfikowanej biomasy opowiadał również Walt Dickinson, Prezes amerykańskiej firmy Integro Earth Fuels Inc. z siedzibą w Karolinie Północnej (USA). Firma opracowała nowatorską technologię NUCoal. Firma dostarcza swoje rozwiązania oraz paliwo biomasowe do podmiotów na całym południowym wschodzie USA. Polska jest dla niej również perspektywicznym ale dość trudnym rynkiem.

Niebywałą nowinką była prezentacja Dr inż. Danuty Martyniak i Dr hab. inż. Grzegorza Żurka, z Instytut Hodowli i Aklimatyzacji PIB na temat Perzu wydłużonego kępowego. Naukowcy opowiadali o swoich badaniach nad rośliną, potwierdzili tezę iż jest on tanim źródłem energii na glebach nieprzydatnych do produkcji żywności. Dokonania uznane zostały za nowatorskie a Dr inż. Danuta Martyniak odebrała za nie wyróżnienie w kategorii "Człowiek roku 2012", podczas wielkiej Gali "Tytanów Energii 2012".