III Forum spalania biomasy, 24-25 kwietnia 2013 roku, Kraków, Polska

Głos polskich ministerstw

Na początku kwietnia 2013 roku podczas posiedzenia sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, które było poświęcone energetyce odnawialnej, Jerzy Witold Pietrewicz oceniał współspalanie jako jedną z bardziej kontrowersyjnych spraw w obrębie OZE. Zadeklarował również, że resort gospodarki chce utrzymać dla niego wsparcie jeszcze przez kilka lat.

 – Zamierzamy utrzymać dotychczasowe rozwiązania, jeśli chodzi o wsparcie dla spalania wielopaliwowego z perspektywą do końca 2017 roku. Dzisiaj spalanie wielopaliwowe stoi jak gdyby przed problemami związanymi z tym, co dzieje się na rynku paliw, czy też po części co dzieje się z zielonymi certyfikatami, ale jednocześnie szybkie odejście od spalania wielopaliwowego to de facto rozłożenie na łopatki przemysłu biomasowego (...). Nie możemy do tego dopuścić zwłaszcza, że to jest ważny, przyszłościowy segment naszego rynku odnawialnych źródeł energii. Do 2017 roku przewidujemy zachowanie status quo, jeśli chodzi o spalanie wielopaliwowe, eliminujemy wsparcie dla nowych instalacji spalania wielopaliwowego, czyli ograniczamy do tego co jest, dla nowych instalacji nie przewidujemy już dalszego wsparcia. Natomiast chcemy stworzyć dla rynku biomasy alternatywne możliwości zbytu tak, żeby tym rynkiem nie zachwiać, żeby umożliwić jego stabilny rozwój – powiedział Jerzy Witold Pietrewicz, sekretarz stanu w MG odpowiedzialny m. in. za sprawy związane z energią odnawialną.

 – Sytuacja na rynku OZE jest zdecydowanie inna niż było to rok temu - na pewno przez lata obowiązywania systemów wsparcia (od 2005 roku) rynek przyzwyczaił się do sytuacji, że cena certyfikatu jest zbliżona do ceny opłaty zastępczej. Dzisiaj zielonych certyfikatów jest na rynku zbyt wiele, więc cena zdecydowanie spadła – stwierdził Piotr Czopek, Specjalista w Departamencie Energii Odnawialnej Ministerstwa Gospodarki.

Przedstawiciel resortu przypomniał, że "Premier Tusk wspominał, że rząd nie zamierza wspierać energii odnawialnej ponad tą ilość, którą mamy osiągnąć w perspektywie 2020 roku". Tymczasem rynek biomasowy znalazł się w patowej sytuacji: inwestorzy zaczęli się wycofywać, a producenci biomasy protestują. W ubiegłym roku, Pan Marek Bączkiewicz, Prezes Sydkraft EC Słupsk trafnie sformułował zasadę, która przyświeca biomasowym inwestycjom: "ecology first, economy just before".

Wielcy kontra mali... czyli kilka słów wykorzystaniu biomasy w energetyce zawodowej i lokalnie

Zdaniem wielu ekspertów biomasa powinna być wykorzystana przede wszystkim do wytwarzania energii w lokalnych ciepłowniach i elektrociepłowniach. Tymczasem w naszym kraju używano jej w znacznej większości w procesie współspalania.

 –  W Polsce niewłaściwie wykorzystuje się biomasę, używając jej w procesie współspalania w blokach węglowych. Tymczasem powinna ona służyć głównie do wytwarzania ciepła w lokalnych ciepłowniach – uważa prof. Adam Guła z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Profesor przypomniał również iż "duża" energetyka zawodowa zaczęła wykorzystywać biomasę, niemal wyłącznie ze względu na kompensatę w postaci tzw. zielonych certyfikatów.

Zdaniem dr inż. Wiesława Denisiuka z Zakładu Energetyki Cieplnej i Usług Bytowych w Zielonkach, duże koncerny energetyczne spowodowały, że od 7 do 20 milionów ton polskiej biomasy agro jest marnowana. Polska ma bardzo duży potencjał energetyczny do wykorzystania biomasy i kuriozalne jest to, że nasz kraj nie stworzył jeszcze porządku prawnego, który zapewniłby rolnikom możliwość wykorzystania tego, co im zostaje w celu zaspokojenia własnych potrzeb energetycznych przez co marnowane jest około 30% procent biomasy.

 – Powinniśmy brać przykład z Danii, Szwecji, Austrii, gdzie możliwości były mniejsze, ale sprzyjające warunki pomogły rozwinąć się energetyce rozproszonej na szeroką skalę – dodał Denisiuk.

Natomiast zdaniem Stanisława Tokarskiego, Prezesa Tauron Wytwarzanie, biomasa powinna być wykorzystywana w celu zaspokojenia zarówno potrzeb lokalnych, jak i potrzeb wielkoskalowych koncernów energetycznych. W Kopalni Soli w Wieliczce, podczas odbierania nagrody Tytana Energii 2012 w kategorii "Człowiek Roku 2012", Tokarski dodał: "Mam nadzieję, że kiedyś nastąpi symbioza dużej i małej energetyki".

Z kolei Sławomir Burmann, Członek Zarządu, Dyrektor wytwarzania ciepła systemowego i energii elektrycznej Dalkii Łódź stwierdził, że energetyka zawodowa - w obliczu konkretnych przepisów - wykonuje to, co powinna i rynek zdecyduje o tym jak będzie wykorzystywana biomasa, gdyż inwestycje i projekty muszą się opłacać. - Jesteśmy zobowiązani konkretnymi przepisami, póki co wykonujemy tylko co do nas należy - powiedział ekspert. Zdaniem Burmanna, nie można mówić o bezpośredniej konkurencji pomiędzy małą i dużą energetyką bowiem to rynek ostatecznie decyduje o konkurencyjności.

Remigiusz Nowakowski, Dyrektor ds. Optymalizacji i Zarządzania Paliwami, Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o., zaznaczył że Polska jest nadal postrzegana prze koncern, jako rynek gdzie możliwy jest rozwój. Jednak nie wiadomo jak długo to potrwa.

 – W Niemczech sektor OZE się rozwinął, ponieważ inwestorzy dostawali gwarancję wsparcia na 20 lat z góry. Tymczasem w Polsce trwa nieustająca debata, komu zabrać wsparcie, a komu tym razem pomóc. Mimo to, wierzę, że biomasa będzie istotnym paliwem w mixie energetycznym przyszłości – podsumował Nowakowski.

W przekonaniu Dr Aldo Bosetti, starszego pracownika naukowego ENI Versalis Spa, spalanie biomasy jest już dojrzałą technologią. Przedstawiciel ENI Versalis poinformował, iż prace nad energetycznym wykorzystaniem biomasy są dla koncernu na tyle istotne i perspektywiczne iż powołano do życia spółkę Matrica, której celem jest zintegrowany łańcuch produkcji z wykorzystaniem biomasy (od upraw energetycznych po wytwarzanie bioproduktów). Firma zamierza działać w trzech etapach: na pierwszym przekształcać biomasę na biomonomery, później biomonomery do bioplastików, a następnie będzie zwiększać skalę dwóch pierwszych etapów aby otrzymać pełną wydajność zakładów. Warto wspomnieć iż koncern Versalis jest w Polsce obecny jako przez swoją spółkę zajmującą się tzw. gazem łupkowym.

Małe jest piękne

Warto również poświęcić chwilę refleksji nad rozproszoną produkcją energii z biomasy w małych jednostkach.

 – Małe kotły miały być lekarstwem na skomplikowane procesy logistyki i importu biomasy z egzotycznych krajów. Wielokrotnie omawiane i przedstawiane w środowisku naukowym analizy wskazują, że najbardziej efektywne jest wykorzystanie biomasy w małej skali, przy promieniu dostaw nieprzekraczającym 60-100 km (korzystnie jak najmniej). Odwiedzając jedne z tegorocznych targów poświęconych energetyce i ekologii odniosłem wrażenie, że co prawda z trudnościami, ale jednak rynek urządzeń w małej skali rozwija się, oferując np. suszarnie dla biopaliw, jak również małe kotły oparte o technologię spalania na ruszcie, połączone z równoczesnym wytwarzaniem energii elektrycznej, cieplnej oraz chłodu. Można było również odnaleźć silniki do spalania gazu generatorowego, coraz śmielej wkraczające na nasz rynek – powiedział dr Rafał Rajczyk.

Dobrym przykładem na wykorzystanie biomasy w tzw. małej skali może być gmina Kisielice, która otrzymała wyróżnienie w kategorii "Inwestycja roku 2012" w konkursie "Tytani Energii 2012", za zagospodarowanie biomasy do produkcji ciepła. Podczas gali w Wieliczce, burmistrz gminy Kisielic Tomasz Koprowiak wspominał: "Historia swoiście zatoczyła koło. Blisko 10 lat temu uczestniczyłem w warsztatach poświęconych biomasie, organizowanych przez Prof. Adama Gułę z AGH, który rokrocznie współpracuje przy Forum spalania biomasy. Oglądałem wówczas prezentowane przez niego przykłady tzw. dobrych praktyk z zagranicy (inwestycje małoskalowe w Austrii, Danii). Była to dla mnie inspiracją do rozpoczęcia inwestycji biomasowych w gminie Kisielice. Dziś wróciłem do Krakowa po odbiór wyróżnienia za te przedsięwzięcia. Mam poczucie, iż dobrze wybrałem kierunek rozwoju".

 – Obecnie skupiamy się na rozwijaniu energetyki prosumenckiej, ale bez systemu wsparcia to się nie uda. Dokończyliśmy inwestycję biomasową, ale niestabilność na rynku, zatrzymała budowę biogazowi na terenie naszej gminy – zadeklarował na specjalistycznych warsztatach "Biomasa w małej skali" burmistrz gminy Kisielice.

Partnerami warsztatów były firma Viessman reprezentowana przez Adama Eichhorna oraz po raz drugi współpracująca przy Forum - firma Metalerg (przyp. laureat "Tytana Energii 2011" w kategorii firma roku 2011). Podczas warsztatów Mgr inż. Wojciech Goryl, z Wydziału Energetyki i Paliw, AGH zanalizował opłacalność wykorzystania pożniwnej słomy jako paliwa do ogrzewania na terenach wiejskich, natomiast Przemysław Kowalski, Prezes Zarządu RenCraft Sp. z o.o. podkreślał niewykorzystany rynek zbytu biomasy przy rozproszonym wytwarzaniu ciepła. Swoistą nowinką , była prelekcja Dr. Rafaila Isemina, Dyrektora Rosyjskiego Centrum Kształcenia i Badań bioenergii Politechniki Tambov State, który opowiadał o budowie pierwszej w Rosji instalacji do produkcji pelletu z siana. 

W debacie moderowanej przez Prof. Andrzeja Szlęka, Dyrektora ds. naukowych Instytutu Techniki Cieplnej Politechniki Śląskiej, dobre praktyki z zakresu wykorzystania biomasy w sektorze ciepłowniczym prezentowali również: Zdzisław Syzdek, Dyrektor Finansowy MPGK Krosno, Tomasz Koprowiak, Burmistrz miasta Kisielic oraz Dariusz Marczewski, Prezes zarządu, PEC w Płońsku Sp. z o.o. MPGK Krosno Sp. z o.o.