Wybrane problemy rozwoju wiejskich sieci elektroenergetycznych

Podano krótką charakterystykę odbiorców wiejskich oraz infrastruktury wiejskiej sieci elektroenergetycznej SN i nn. Wymieniono kierunki rozwoju tej sieci. Stwierdzono, że poważną przeszkodą w jej rozwoju jest mała lub wręcz ujemna opłacalność dla dystrybucyjnych przedsiębiorstw energetycznych. Na podstawie uśrednionych kosztów z 2006 roku roczne potrzeby finansowe na odtworzenie, modernizację i rozwój sieci elektroenergetycznej na terenach wiejskich oszacowano na ok. 2,9 mld zł.

Rozwój każdego kraju, w tym również Polski, uzależniony jest w dużym stopniu od rozwoju elektroenergetyki, tak w zakresie źródeł wytwórczych jak i sieci przesyłowych oraz dystrybucyjnych wszystkich poziomów napięć. Odbiorcy korzystający z energii elektrycznej dla różnych celów (np. produkcyjnych, usługowych, oświetleniowych, urządzenia AGD) mają jedno podstawowe wymaganie, aby dostawy energii były pewne o możliwie wysokiej jakości. Obecny stan elektroenergetyki w naszym kraju jest niezadowalający. Konsekwencje tego stanu są szczególnie odczuwalne przez odbiorców rozproszonych, czyli odbiorców zlokalizowanych na terenach wiejskich i podmiejskich. Przerwy w zasilaniu oraz niska jakość energii powodują, że odbiorcy ci pozbawieni są często możliwości korzystania z energii, bez której trudno sobie wyobrazić egzystencję w obecnym czasie.

Problemu bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej odbiorcom jest dostrzegany przez rząd, co uwidocznione jest w zapisach ostatniej wersji dokumentu Ministerstwa Gospodarki POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO 2030 ROKU, wyznaczającego strategię państwa w zakresie energetyki w perspektywie blisko ćwierćwiecza. Oto niektóre z nich, które łączą się bezpośrednio z odbiorcami rozproszonymi:

• rozwój sieci przesyłowych i dystrybucyjnych poprawi niezawodność pracy sieci, a informacja o możliwych lokalizacjach mocy wytwórczych ułatwi podejmowanie decyzji o inwestycjach;
• istotnym elementem poprawy bezpieczeństwa energetycznego jest rozwój energetyki rozproszonej wykorzystującej lokalne źródła energii;
• energetyka odnawialna to z reguły niewielkie jednostki wytwórcze zlokalizowane blisko odbiorcy, co pozwala na podwyższenie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego oraz obniżenie strat przesyłu.

Realizacja powyższych zadań, a dodatkowo wywiązanie się przez przedsiębiorstwa energetyczne z obowiązku zmniejszenia strat sieciowych, wymaga poprawnego stanu układów sieci elektroenergetycznych. Spełnienie ich możliwe jest poprzez modernizację obecnych układów sieciowych i budowę nowych elementów sieci.

Zapisy dotyczące zadań stojących przed przedsiębiorstwami energetycznymi w zakresie dostaw energii elektrycznej znajdują się w dwóch podstawowych aktach prawnych:

• Ustawa Prawo energetyczne z 1997 r. z późniejszymi nowelizacjami (Dz. U. z 1997 r. Nr 54, poz.348, Dz. U. z 2006 r. Nr 89 poz. 625 )
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. Nr 93, poz.623)

Krótka charakterystyka odbiorców wiejskich

Rozwój sieci elektroenergetycznych poprzedzony musi być analizą zmian zapotrzebowania energii przez odbiorców w długim horyzoncie czasowym. Dla zilustrowania tych zmian w tabeli 1 zestawiono wartości charakterystycznych wielkości sprzedaży energii elektrycznej w okresie od 1990 do 2007 roku w rozbiciu na odbiorców wiejskich i miejskich.

Na podstawie zestawionych danych można zauważyć, że:

• odbiorcy miejscy zużywają o ok.5% więcej energii elektrycznej na jednego odbiorcę niż odbiorcy wiejscy,
• odwrotnie kształtuje się zużycie w gospodarstwach domowych rolnych, zużycie gospodarstwa wiejskiego jest o ok. 20% wyższe od zużycia gospodarstwa miejskiego,
• odbiorcy rozproszeni charakteryzują bardziej dynamicznym wzrostem zużycia energii elektrycznej niż odbiorcy miejscy tzw. skupieni (średnie roczne przyrosty są w większości przypadków wyższe dla wsi),
• mniejszy jest przyrost liczby odbiorców ogółem i gospodarstw domowych i rolnych na wsi w porównaniu z miastem.

Tabela 1. Charakterystyczne wielkości sprzedaży energii elektrycznej w mieście i na wsi w latach 1970 – 2000

*) GDiR – gospodarstwa domowe i rolne