Wpływ jakości światła na cykl dobowy i zdrowy sen

Biała księga Royal Philips stanowi zbiór wyników ponad dziesięcioletnich badań [1] nad wpływem światła na nasz wewnętrzny zegar biologiczny i rytm okołodobowy. Wykazały one, że ilość i jakość światła, z jakim mamy do czynienia na co dzień, może odpowiadać za poniedziałkową poranną chandrę. To światło decyduje o tym, czy jesteś rannym ptaszkiem, czy sową.

Światło, nieważne czy naturalne, czy sztuczne, wpływa na każdy żywy organizm na naszej planecie. W przypadku ludzi odgrywa kluczową rolę w regulacji rytmu okołodobowego, jednego z naszych naturalnych biorytmów, czy też zegara biologicznego. Naturalny rytm okołodobowy człowieka nie jest zsynchronizowany z zegarkiem. Biegnie trochę wolniej – trwa średnio 24 godziny i 30 minut. Oznacza to, że mamy naturalną skłonność do budzenia się i zasypiania o 30 minut później każdego dnia. Jeśli nie regulujemy tego wolniejszego rytmu, na koniec tygodnia nasz rytm dzienny może rozmijać się z nim o ponad 2 godziny. I to dlatego tak często będziemy korzystać z opcji „drzemki” w budziku.

Jak regulować rytm okołodobowy?

Budzik to jeden ze sposobów zarządzania opóźnieniem wynikającym z naturalnie wolniejszego rytmu okołodobowego. Jednak niedawno odkryliśmy, że konkretny rodzaj światła docierającego do fotoreceptorów w naszych oczach nie tylko reguluje nasz wewnętrzny zegar, lecz także może go codziennie ponownie nastawić.

Przez wieki, podobnie jak wiele gatunków zwierząt, regulowaliśmy nasz zegar biologiczny na podstawie wschodów i zachodów słońca, zupełnie nie zdając sobie z tego sprawy. Dziś intensywne sztuczne oświetlenie bogate w barwę niebieską również może pomóc nastawić nasz wewnętrzny zegar ze względu na podobieństwo do naturalnego światła porannego. Ponieważ mamy naturalną skłonność do snu, nasz współczesny tryb życia oparty na zasadzie od 9:00 do 5:00 może oznaczać, że w tygodniu dostarczamy naszemu organizmowi zbyt mało snu, a następnie przesypiamy weekend. Wylegiwanie się w łóżku w weekend pomoże nam skompensować niedobory snu z całego tygodnia, ale przestawi organizm na późniejszy rytm okołodobowy na kolejny tydzień, co prowadzi do porannej chandry w poniedziałki.

 – Przesłanie matki natury jest jasne: nasz organizm wytworzył swojego rodzaju ster stale regulujący cykl snu w zależności od rodzaju oświetlenia, pozwalając nam tym samym dostosowywać się do różnej ilości światła dziennego podczas poszczególnych pór roku. Możemy wspomóc regulację naszego wewnętrznego zegara poprzez „zastrzyki” światła w odpowiednich porach, np. stosując jaśniejsze oświetlenie biura w poniedziałek rano – mówi Luc Schlangen, naukowiec ds. światła i snu w Philips Research. 

Kontakt z bogatym w barwę niebieską porannym oświetleniem może przyspieszyć rytm okołodobowy, abyśmy budzili się wcześniej, i poprawić funkcjonowanie na co dzień osób, które prowadzą ranny tryb życia.

 – Przyćmienie oświetlenia kilka godzin przed pójściem do łóżka pozwala szybciej zasnąć. Dzięki temu nasz wewnętrzny zegar nie przestawi się na późniejsze godziny. Jeśli chcesz nastawić swój zegar na wcześniejsze godziny, dobrze jest wystawić się po przebudzeniu na światło, zwłaszcza intensywne, bogate w barwę niebieską – dodaje Profesor Derk Jan Dijk, ekspert ds. oświetlenia na Uniwersytecie w Surrey.

Philips przeznacza 5% swoich dochodów z wyrobów oświetleniowych na badania i rozwój; testuje i opracowuje serię energooszczędnych produktów oświetleniowych dla domów, biur, szkół i szpitali, które w różnym stopniu będą mogły wspomagać przytomność, produktywność, spokój, sen i nastrój.