Program GRAF-TECH zasili finansowo badania nad grafenem

Aż 60 mln złotych na opracowanie i wdrożenie innowacji opartych na wykorzystaniu grafenu przeznaczy Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR). Program GRAF-TECH ma zwiększyć konkurencyjność polskiej nauki i gospodarki i wzmocnić współpracę pomiędzy jednostkami badawczymi i przedsiębiorcami zainteresowanymi zastosowaniem wyników badań naukowych w praktyce. 

Twórcy programu liczą też na zintegrowanie podmiotów prowadzących badania w obszarze zastosowań grafenu - tak, aby w pełni wykorzystać polski potencjał w tej dziedzinie. Przeprowadzenie naboru wniosków planowane jest na pierwszy kwartał roku 2012.

BEZ PRZEMYSŁU ANI RUSZ

Jak informuje NCBiR, program GRAF-TECH obejmuje wsparcie badań naukowych, prac rozwojowych oraz prac przygotowujących do wdrożenia w celu opracowania i wdrożenia produktów opartych na wykorzystaniu unikalnych właściwości grafenu. W ramach Programu o dofinansowanie projektów obejmujących badania przemysłowe, prace rozwojowe oraz prace przygotowawcze do wdrożenia będą mogły ubiegać się konsorcja oraz centra naukowo-przemysłowe, w których partnerem jest co najmniej jeden przedsiębiorca.

Badania nad grafenem są inspiracją dla nowych rozwiązań technicznych w różnych dziedzinach życia i gospodarki. Cechujące go: niski ciężar właściwy, przewodnictwo, przezroczystość, mechaniczna wytrzymałość i elastyczność, dwuwymiarowa struktura oraz wyjątkowe właściwości elektroniczne, nie występujących w takiej kombinacji w jakimkolwiek innym materiale. Co więcej, grafen może zastąpić dotychczasowe materiały w wielu aplikacjach. Liczba publikacji i patentów dotyczących tego materiału systematycznie rośnie.

Zakres potencjalnych zastosowań grafenu obejmuje elektronikę, aeronautykę i przemysł samochodowy, wytwarzanie i magazynowanie energii, medycynę, inżynierię materiałową ochronę środowiska. Wdrożenia mogą obejmować wytwarzanie takich elementów, jak materiały kompozytowe, ekrany dotykowe, elastyczne wyświetlacze i przezroczyste elektrody do zastosowań w fotowoltaice, super-kondensatory w samochodach elektrycznych, opakowania i warstwy ochronne, fotodetektory i tranzystory, przewodzące tworzywa sztuczne i farby, technologie magazynowania wodoru, membrany, czujniki, nanoelektryczne agregaty prądotwórcze, materiały medyczne w protetyce, farmakologii i bakteriologii.

Program GRAF-TECH będzie finansowany ze środków publicznych oraz prywatnych. Dofinansowanie otrzyma od 12 do 20 projektów, a maksymalna wysokość dotacji na rzecz projektu będzie sięgała 5 mln zł. Jednostki naukowe mogą liczyć na stuprocentowy zwrot kosztów badań i prac rozwojowych.

NCBiR nie przewiduje finansowania prac nad opracowaniem lub udoskonaleniem technologii wytwarzania tego materiału. Założono bowiem, że projekty powinny opierać się na wiedzy będącej wynikiem wcześniej zrealizowanych badań, a złożony w konkursie wniosek powinien zawierać opis stanu nauki i techniki w zakresie dotyczącym wniosku z uzasadnieniem przesłanek stanowiących podstawę do kontynuacji badań.

POLSCY BADACZE GRAFENU SĄ CHĘTNIE CYTOWANI NA ŚWIECIE

Jak wskazują dane zgromadzone przez NCBiR z bazy Web of Knowledge, systematycznie rośnie udział badaczy reprezentujących instytucje z siedzibą w Polsce w publikacjach dotyczących grafenu. W latach 2007-2008 takich publikacji było 15, w 2010 r. już 36, w 2011 roku - ponad 30. Publikacje autorstwa Polaków miały w latach 2004-2006 poniżej 50 cytowań, natomiast w roku 2010 były cytowane ponad 500 razy.

Na całym świecie realizowane są projekty badawczo-rozwojowe w obszarze wytwarzania grafenu oraz jego zastosowań. Prowadzą je zarówno ośrodki badawcze, jak i duże międzynarodowe firmy, konsorcja i organizacje.

Europejska Fundacja Naukowa otworzyła 4-letni (2010-2013) Program EuroGRAPHENE, którego celem jest szeroka europejska współpraca w obszarze badań ukierunkowanych na pogłębienie wiedzy w odniesieniu do fizycznych właściwości grafenu, rozszerzenie badań o możliwości chemicznych modyfikacji tego materiału, jego właściwości mechanicznych i elektro-mechnicznych, efektów optoelektronicznych oraz opracowaniu urządzeń opartych na grafenie.

Wśród siedmiu projektów wyłonionych do realizacji przez międzynarodowe konsorcja, dwa są współrealizowane przez polskie jednostki i finansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jest to projekt EPIGRAT realizowany przez Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych (ITME) i Uniwersytet Warszawski oraz projekt ELOGRAPH (Instytutu Technologii Elektronowej).

W roku 2011 Komisja Europejska wyłoniła 6 inicjatyw o największym potencjale dokonania przełomu w nauce stanowiącym podstawę do przyszłego rozwoju innowacji technologicznych. Jedną z nich jest GRAPHENE FLAGSHIP, czyli program flagowy na rzecz grafenu. Zasilane kwotą 1,5 mln euro konsorcjum zajmie się identyfikacją potrzeb oraz opracowaniem planu i struktury ścieżki prac nad grafenem i jego pochodnymi, począwszy od badań podstawowych poprzez badania aplikacyjne do opracowania nowych technologii i urządzeń lub udoskonalonych produktów i procesów. Konsorcjum wspierane jest przez Naukowy Komitet Doradczy w skład którego wchodzi 4 laureatów Nagrody Nobla, w tym odkrywcy grafenu: Andre Geim i Konstantin Novoselov. W pracach aktywni są również przedstawiciele światowego przemysłu. W tym roku dwa najbardziej obiecujące technologie uzyskają szansę na długofalowe finansowanie w wysokości kilkudziesięciu milionów euro rocznie.

Według ekspertów współpracujących z NCBiR Polska ma potencjał w obszarze badań nad grafenem, ale pozycję naszych badaczy należy wzmocnić. Obecnie z funduszy strukturalnych oraz krajowych finansowanych jest mniej niż 5 projektów obejmujących opracowanie technologii wytwarzania, modelowania wzrostu grafenu oraz wsparcie ochrony praw własności przemysłowej dla wynalazku dotyczącego sposobu wytwarzania tego szczególnego materiału.

PAP - Nauka w Polsce