Efektywność zużycia energii - między deklaracjami, stanem obecnym a przyszłością

POTENCJAŁ I KORZYŚCI Z POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ W POLSCE

Na przestrzeni ostatnich lat efektywność wykorzystania energii w Polsce poprawiła się. Energochłonność gospodarki zmniejszyła się o blisko 30 proc. w latach 1998-2009, natomiast wskaźnik ODEX¹⁸ każdego roku poprawia się o około 3,6 proc. Postęp nie jest jednak wynikiem celowej polityki proefektywnościowej rządu, lecz efektem zmian systemowych zachodzących w gospodarce. 

Największy spadek zużycia energii przez odbiorców końcowych nastąpił w sektorze przemysłu – Rys 2. To skutek przede wszystkim działań prywatyzacyjnych, restrukturyzacyjnych i modernizacyjnych dyktowanych rachunkiem ekonomicznym. Na graniczenie zużycia energii w gospodarstwach domowych wpływał i nadal tak jest głównie wzrost cen energii.

Rys. 2. Struktura finalnego zużycia energii w Polsce według sektorów.

Ważnymi czynnikami były też racjonalizacja jej zużycia i zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło dzięki inwestycjom termomodernizacyjnych. Mimo rzeczywistej poprawy efektywności energetycznej gospodarki, Polska nadal charakteryzuje się nadmiernym, ponad dwukrotnie wyższym niż w innych krajach Unii Europejskiej wykorzystaniem surowców, materiałów i energii w tworzeniu dochodu narodowego brutto²⁰. Jak informuje Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii (FEWE)²¹, w perspektywie 2020 r. techniczny potencjał dla efektywności energetycznej wynosi 50 proc., natomiast ekonomicznie uzasadniony to nawet – 25 proc. W tabeli 2 przedstawiono potencjał poprawy efektywności w wybranych obszarach obejmujących użytkowanie energii elektrycznej i ciepła. Największy potencjał poprawy przypada na sektory budownictwa – mieszkalnego i użyteczności publicznej. W Polsce izolacyjność termiczna nowo wznoszonych budynków prowadzi do zużycia energii 120-150 kWh/m² na rok, podczas gdy w UE-15 40-90 kWh/m² rocznie.Obowiązujące w Polsce przepisy są zbyt liberalne, zwłaszcza, że przy obecnym poziomie cen energii i materiałów możliwe jest w sposób opłacalny budowanie obiektów o zapotrzebowaniu na energię do ogrzewania na poziomie 60-90 kWh/m² na rok. Z technicznego punktu widzenia możliwe jest wzniesienie budynku w standardzie 15 kWh/m² rocznie – to standard budynku pasywnego. 

Tabela 2. Potencjał efektywności energetycznej w 2020 r.²²

Poprawa efektywności energetycznej daje wiele wymiernych korzyści gospodarce m. in.: 

• „jest to najmniej kosztowne rozwiązanie dla budowania gospodarki niskoemisyjnej²³; 
• jest ważnym czynnikiem budowania bezpieczeństwa energetycznego oraz zmniejszenia zależności od importu paliw – ogranicza zużycie surowców kopalnych; 
• poprawia konkurencyjność gospodarki, zwiększając jej wydajność i obniżając koszty – poprawia kondycję budżetów domowych, obniża koszty energii nawet o 35,9 mld zł rocznie²⁴;
• jest ważnym czynnikiem tworzenia nowych miejsc pracy – szacuje się, że ambitna polityka proefektywnościowa w sektorze budownictwa to nawet 250 tys. nowych miejsc pracy netto do 2020 r. przede wszystkim w firmach remontowo-budowlanych, lecz także w przedsiębiorstwach produkujących maszyny oraz materiały budowlane i izolacyjne, usługach, transporcie itp.²⁵; 
• „inne – tworzy podstawy gospodarki innowacyjnej, zmniejsza emisję zanieczyszczeń, poprawia jakość powietrza itd. 

18. Wskaźnik ODEX to zagregowany wskaźnik efektywności energetycznej. Jest to najważniejszy współczynnik dla monitoringu realizacji celu indykatywnego w zakresie efektywności energetycznej u odbiorców końcowych określonego w dyrektywie 2006/32/WE.

19. Ministerstwo Gospodarki, Projekt II Krajowego Planu Działań dotyczącego efektywności energetycznej dla Polski, Warszawa 2011.

20. Według Eurostatu w 2009 r. zużycie energii na jednostkę PKB wynosiło 364 ktoe /1000 euro, a w UE-27 to 165 ktoe/1000 euro: Eurostat, Energy, transport and  environment indicators, Luxemburg 2011.  

21. Polski Klub Ekologiczny Okręg Górnośląski, Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii, INFORSE, European Climate Foundation, 2009. Raport. Potencjał efektywności energetycznej i redukcji emisji w wybranych grupach użytkowania energii. Droga naprzód do realizacji pakietu klimatyczno-energetycznego. Katowice 2009.

22. j.w.

23. McKinsey & Company, Ocena potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych dla Polski do roku 2030, Warszawa 2009.

24. Jak w przypisie 21.

25. Wpływ kompleksowej termomodernizacji na rynek pracy w Polsce, Central European University we współpracy z Fundacją na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii (FEWE), Katowice 2011.