Automatyka domowa w budownictwie pasywnym

Ekologiczne budownictwo coraz śmielej wkracza na polski rynek. Jego myślą przewodnią jest oszczędność energii, której zużycie w domach pasywnych, w porównaniu do budynków tradycyjnych, jest wielokrotnie mniejsze. Stosowana inteligentna, programowalna automatyka, przyczynia się znacznie do zredukowania zapotrzebowania domu na energię, zarówno grzewczą w trakcie zimy, jak i chłodniczą w trakcie lata.

Tradycyjne ogrzewanie domu pochłania znaczną część energii, nie wspominając już o podgrzewaniu wody, gotowaniu oraz pracy urządzeń elektrycznych. Dom pasywny jest skonstruowany tak, aby miał jak najniższe zapotrzebowanie na energię. Temperatura w takim budynku jest utrzymywana na komfortowym poziomie dzięki pasywnym źródłom ciepła. Wykorzystuje się do tego promieniowanie słoneczne, dogrzewanie powietrza wentylacyjnego, odzysk ciepła z wentylacji oraz zyski cieplne czyli ciepło wytwarzane przez urządzenie elektryczne i mieszkańców domu.

Chcąc zimą czerpać energię grzewczą również z zewnątrz, ważne jest usytuowanie domu i okien. Od strony południowej okna powinny być jak największe, aby światło słoneczne wpadało szerokim strumieniem do środka i ogrzewało dom. Dlatego też domy pasywne buduje się w odpowiednim położeniu. Ważne by dom od strony południowej nie był zasłonięty innymi budynkami, czy drzewami.

Należy jednak pamiętać, że taki budynek będzie zachowywał się zupełnie inaczej latem. Przyjemne ciepło zimą, latem zamieni się w nieznośny żar, dlatego też istotną kwestią będzie odpowiednie schłodzenie budynku. Często o tym zapominamy, dlatego w Polsce problemem bywa przegrzewanie domów, zwłaszcza tych o dobrej izolacyjności.

Wysoka izolacyjność przegród (ściany, okna, podłogi, dach) sprawia, że wewnętrzne zyski ciepła od osób i urządzeń domowych oraz zyski słoneczne, kumulują się i mogą znacznie podwyższyć temperaturę wewnątrz domu latem.  Z jednej strony oszczędzamy energię zimą, ale z drugiej strony musimy zapewnić energię na pracę wentylatora, który umożliwia wymianę powietrza oraz klimatyzacji, by utrzymać optymalną temperaturę. Dlatego niezmiernie ważne jest odpowiednie przygotowanie systemu wentylacji lub klimatyzacji i ograniczenie zysków słonecznych np. przez stosowanie inteligentnie sterowanych, zautomatyzowanych osłon przeciwsłonecznych.

Regulowanie natężenia światła jest możliwe dzięki specjalnie zaprojektowanemu systemowi automatyki domowej obejmującego zarządzanie światłem naturalnym i sztucznym. Automatyka domowa, dzięki systemowi sterowników podłączonych do jednostki centralnej lub centralnego komputera, ogranicza zużycie energii w domu.

Zaprogramowane urządzenia komunikują się między sobą, co powoduje, że konieczność ingerencji człowieka zostaje zredukowana do minimum. Jeśli decydujemy się na sterowanie radiowe, nie wymaga ono okablowania. Polecenia pomiędzy odbiornikiem i nadajnikiem, przekazywane są bezprzewodowo, dzięki czemu nie są konieczne żadne przewody sterujące. W konsekwencji wydatki instalacyjne zostają mocno zredukowane. Rozszerzenie konfiguracji lub jej zmiana są możliwe w każdym momencie eksploatacji.

Dzięki technologii radiowej, oświetlenie, ogrzewanie, wentylacja, osłony przeciwsłoneczne są zaprogramowane tak, aby w sposób optymalny zaspokajać potrzeby użytkownika. Sterowniki m.in. domykają okna, utrzymują odpowiednią temperaturę w poszczególnych pomieszczeniach oraz zarządzają oświetleniem tak, by źródła światła nie świeciły się wtedy, gdy jest to zbędne. Możemy tak zaprogramować rolety, by zamykały się o zachodzie słońca, co zwiększy skuteczność izolacji cieplnej. Według badań dzięki zautomatyzowanym osłonom przeciwsłonecznym możemy zaoszczędzić do 10% ciepła.

Przede wszystkim jednak osłony stosujemy po to, żeby pomagały nam latem. W klimacie przejściowym panującym w Polsce przez 3-4 miesiące temperatura jest dość wysoka - od połowy maja do połowy września dom potrzebuje chłodzenia. By wykorzystać maksymalnie potencjał tych osłon, warto wyposażyć je w systemy automatyki i czujników pogodowych. Dzięki samoczynnej reakcji na zmieniające się warunki atmosferyczne rolety nie wymagają obsługi i zapewniają pełen komfort. Latem roleta bądź zasłona jest zamykana automatycznie, kiedy słońce zaczyna świecić w okno. Zimą można bardzo łatwo wyłączyć sterowanie przez czujnik, zostawiając okno odsłonięte, dzięki czemu w słoneczny dzień pomieszczenie maksymalnie się nagrzewa. Rolety zamykają się automatycznie, kiedy zapada zmierzch, by zatrzymać nagromadzone podczas dnia ciepło wewnątrz budynku.

Myśląc o domu energooszczędnym należy brać pod uwagę cały bilans roczny dla takiego budynku. To rodzi potrzebę planowania rozwiązań już na etapie projektu, które dzięki zmiennym parametrom izolacyjnym, pozwolą wykorzystywać w pełni zmienne warunki pogodowe na zewnątrz.

Wykorzystując dobrze dobrane komponenty domu pasywnego z pewnością odczujemy efekty ekonomiczne tych rozwiązań. Nie bez znaczenia są również korzyści dla środowiska i redukcja emisji uzyskane dzięki oszczędzaniu energii.

Aleksander Tymiński, SOMFY