Technologiczny przełom w polskiej energetyce

Wprowadzanie inteligentnych sieci energetycznych jest nieuniknione - obecnie nikt już nie pyta czy warto to robić, ale jak to robić. Rozwój tego typu systemów staje się priorytetem dla wielu państw europejskich. Zielone światło dla rozwoju sieci energetycznych w kierunku ich digitalizacji dała Unia Europejska w postanowieniach trzeciego pakietu liberalizacyjnego. Wspólnota zobowiązała państwa członkowskie by te, po dokonaniu analizy ekonomicznej, do 2020 roku wyposażyły 80% odbiorców końcowych w inteligentne liczniki zużycia energii.

Powodzenie wprowadzenia systemu inteligentnych pomiarów w Polsce zależne jest od bardzo wielu czynników. W chwili obecnej podstawowym zadaniem jest konieczność podjęcia decyzji w jaki sposób wdrażać system inteligentnych pomiarów sieci i jakich zmian legislacyjnych w związku z tym należy dokonać. Potrzebna jest także koordynacja działań zapewniająca jednolitość przyjmowanych rozwiązań technicznych oraz precyzyjne (na ile to możliwe) zdefiniowanie funkcjonalności takiego systemu. Wczorajsza konferencja, podczas której spotkali się przedstawiciele polskiej nauki, sektora nowoczesnych technologii, sektora energetycznego, organizacji konsumenckich i branżowych, parlamentu i administracji, była miejscem wymiany doświadczeń i platformą do poszukiwania odpowiedzi na pytania najważniejsze dla rozwoju systemu inteligentnych sieci w Polsce.

Wprowadzenie inteligentnych sieci przechodzi ze sfery marzeń do sfery faktu. Ten projekt może przenieść Polską elektroenergetykę w XXI wiek - mówił dr Mariusz Swora. Prezes URE podkreślał, że wdrożenie tego ambitnego projektu zmieni relacje na rynku energii, nadając aktywną, podmiotową rolę odbiorcom i konsumentom, wyposażając ich w informacje, dzięki którym będą mieli wpływ na wysokość rachunków. Dla Regulatora kluczową kwestią jest rola państwa w implementacji systemu inteligentnego opomiarowania. Według Prezesa Swory państwo powinno stworzyć warunki do rozwoju takiego systemu i zadbać, by podczas realizacji projektu chroniony był interes konsumentów.

Wiceminister Joanna Strzelec - Łobodzinska mówiąc o inteligentnych sieciach podkreślała, że jest to zarówno przełom, jak i szansa dla polskiej elektroenergetyki. Wprowadzenie nowoczesnych sieci pomiarowych będzie miało ogromny wpływ na poprawę efektywności energetycznej w naszym kraju - powiedziała wiceminister Strzelec-Łobodzińska - Widząc potrzebę i zalety jakie mogą przynieść narzędzia związane z inteligentnymi sieciami i systemami opomiarowania, postanowiliśmy wprowadzić do projektu „Polityki Energetycznej Polski do 2030 roku” zapisy mówiące o wdrożeniu tych rozwiązań do polskiego systemu elektroenergetycznego - zadeklarowała wiceminister.

Program działań wykonawczych na lata 2009-2012 przewiduje rozwój inteligentnej sieci pomiarowej oraz systemu inteligentnego opomiarowania jako nowoczesnych technik zarządzania popytem (Demand Side Managment). Zakłada on m.in. wprowadzenie od 2011 roku obowiązku stosowania liczników elektronicznych, ogólnopolskich standardów dotyczących cech technicznych, instalowania i odczytu liczników energii elektrycznej, oraz ogólnokrajowego systemu łączności radiowej dla potrzeb energetyki.

Pierwszy z referentów, prof. Andrzej Wiszniewski z Politechniki Wrocławskiej potwierdził, że inteligentna sieć to konieczność - stanowi bowiem odpowiedź na stojące przed elektroenergetyką wyzwania takie jak: wzrost zapotrzebowania na energię, trudności z nowymi inwestycjami, wzrost udziału generacji rozproszonej (odnawialne źródła energii), wymogi Unii Europejskiej (3x20 do 2020 roku), konkurencja na rynku energii elektrycznej czy wzrost zagrożeń blackoutami. Według profesora weryfikacją tego czy nasza sieć jest inteligentna będzie właśnie sytuacja awaryjna, katastrofalna. Liczba blackoutów wzrasta i będzie wzrastać. Największe z nich dotykają milionów ludzi - po ok. 10 milionów odbiorców w Brazylii w 1999 i w Niemczech w 2006, w Stanach Zjednoczonych w 2003 roku ok. 50 milionów, w Indonezji w 2005 roku nawet 100 milionów odbiorców pozostawało pozbawionych prądu w wyniku. Filarami sieci smart według profesora są: opomiarowanie czyniące sieć obserwowalną; systemy telekomunikacyjne, przekazujące dane pomiarowe do punktów decyzyjnych, inteligentne algorytmy prognostyczne i decyzyjne, nowa architektura systemu

Prof. Tadeusz Skoczkowski, Prezes Krajowej Agencji Poszanowania Energii przedstawił zgromadzonym efektywnościowy wymiar realizacji projektu prezentując przedsięwzięcie jako szansę na zwiększenie efektywności energetycznej i realizację celów pakietu klimatycznego UE. Inteligentna sieć to system energetyczny XXI wieku, nad którym w regionie jeszcze się nie pracuje. Warto, aby prace rozpoczęły się w Polsce.

Dr inż. Tomasz Kowalak, Dyrektor Departamentu Taryf, ekspert Urzędu Regulacji Energetyki, przedstawił korzyści, koszty i wyzwania związane z wprowadzeniem systemu. Smart grid jest otwarciem drogi dla budowania inteligentnej gospodarki poprzez dwustronną komunikację. Stoimy przed rewolucją podobną do tej, jaka się odbyła w odniesieniu do telefonii komórkowej i Internetu. Należy oczekiwać podobnego efektu od sieci inteligentnych - przekonywał dyrektor Kowalak.

Regulacje unijne i krajowe; polityka energetyczna państwa do 2030 r. - wszystkie te regulacje mówią o stopniowym wprowadzaniu obowiązku stosowania elektronicznych liczników umożliwiających przekazywanie sygnałów cenowych odbiorcom. Dr Henryk Majchrzak, dyrektor Departamentu Energetyki w Ministerstwie Gospodarki zadeklarował, że aby zrealizować to zadanie Ministerstwo zamierza powołać radę programową, która pozwoli na zebranie doświadczeń, jakie wdrożono w innych państwach, przygotuje analizę możliwości wdrożenia systemu z uwzględnieniem i potrzeby standaryzacji i przygotuje odpowiednie akty prawne.

Doświadczenia Szwecji we wdrażaniu smart metering przedstawiła Marielle Liikanen z Energy Markets Inspectorate. Szwedzi zauważyli, że gdy konsumenci zaczęli otrzymywać rachunki bazujące na rzeczywistym zużyciu w cyklach miesięcznych, to istotnie zwiększyła się ich świadomość zużycia energii i skłonność do racjonalizacji wykorzystywania energii. W Szwecji zaobserwowano także bardzo wyraźne zwiększenie liczby zmian sprzedawcy energii. Inny przykład skutecznego wdrożenia w Europie - we Włoszech - przedstawił Carlo M. Drago, ekspert prezentujący doświadczenia przedsiębiorstwa energetycznego ENEL. We Włoszech inteligentne liczniki w pełni działają u ponad 31 milionów odbiorców.

Możliwości wdrożenia systemów inteligentnego opomiarowania w Polsce z perspektywy poszczególnych branż prezentowali przedstawiciele branżowych przedsiębiorstw oraz organizacji - Artur Jess z Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji, dr inż. Wacław Iszkowski, Prezes Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji, Maciej Szumski i Ryszard Marcińczak -, przedstawiciele FSNT - NOT oraz Wojciech Lubczyński, Pełnomocnik Zarządu PSE Operator, który przedstawił punkt widzenia operatora sieci przesyłowej odpowiedzialnego za zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego.

Głos konsumentów reprezentowały krajowe organizacje - Federacja Konsumentów oraz Stowarzyszenie Konsumentów Polskich. dr Małgorzata Niepokulczycka, Prezes Federacji Konsumentów w projekcie upatruje wielu korzyści dla odbiorców energii, ale także pewne zagrożenia. Konsumenci mają dosyć kredytowania firm i z nadzieją patrzą na nowe rozwiązanie które pozwolą dojść do normalności, czyli płacenia za to co rzeczywiście zużyliśmy. Prezes Niepokulczycka wyraziła także nadzieję, że wdrożenie systemu smart grid pozwoli także na uelastycznienie ofert rynkowych w taki sposób, by rzeczywiście odpowiadały potrzebom konsumentów oraz pośrednio przełoży cię na uproszczenie rachunków za energię. Problemem dla odbiorców mogą być koszty wprowadzania wymiany liczników. Tomasz Odziemczyk, przedstawiciel Stowarzyszenia Konsumentów Polskich, zwracał uwagę na koniczność działań edukacyjnych i promocyjnych, które będą potężnym wyzwaniem dla wszystkich: regulatora, branży energetycznej, mediów i organizacji konsumenckich.

Konferencję podsumował Andrzej Czerwiński, Przewodniczący sejmowej podkomisji stałej ds. energetyki, drugi ze współorganizatorów wydarzenia. Dziękując uczestnikom poseł Czerwiński prosił konsumentów - odbiorców energii o włączenie się i aktywne uczestnictwo w procesie podejmowanie decyzji tak, by mieć pewność że projektowane rozwiązania będę chroniły odbiorcę końcowego. O przyjęcie propozycji współpracy poseł zwrócił się do wszystkich uczestników konferencji reprezentujących różne grupy interesariuszy. Przed nami wielka szansa. Przyjmiecie zaproszenie do ciągłej współpracy wokół projektu inteligentnych sieci tak, byśmy mogli przygotować efektywne wdrożenie smart grid do polskiego systemu elektroenergetycznego - konkludował poseł Czerwiński.

Połączenie IT i sieci elektroenergetycznych będzie przełomem w elektroenergetyce, głównie dzięki interaktywności, która może stanowić bazę dla rozwoju zupełnie nowych usług i funkcjonalności. System inteligentnego opomiarowania niesie ze sobą możliwość osiągnięcia korzyści takich jak obniżenie kosztów zaopatrzenia w energię poprzez: dostosowanie taryf i cenników energii do indywidualnych potrzeb grup odbiorców, zwiększenie dokładności rozliczeń, zwiększenie efektywności i ograniczenie zużycia energii, techniczne uproszczenie procedury zmiany sprzedawcy energii, zdecydowaną poprawę ciągłości dostawy energii i jej technicznych parametrów jakościowych, istotną poprawę jakości obsługi odbiorców, ograniczenie problemu nielegalnego poboru energii, optymalizację poziomu inwestowania w źródła i sieci.

URE