Kompendium wiedzy o LED - odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania

Czy dostawca dysponuje danymi potwierdzającymi deklarowane wartości?

Dowodami potwierdzającymi deklarowane parametry i właściwości użytkowe oraz bezpieczeństwa modułów LED powinni dysponować przede wszystkim ich producenci. W ostatnim czasie stosowne informacje o posiadanych dowodach np. certyfikatach lub wynikach badań, własnych bądź niezależnych laboratoriów, producenci zamieszczają na swoich stronach WWW. Solidni dostawcy, inni niż producenci, jak dystrybutorzy czy importerzy kupując wyroby od producentów w celu ich dalszej sprzedaży powinni domagać się od nich dowodów potwierdzających spełnianie deklarowanych parametrów.. W pierwszym rzędzie dotyczy to obszaru regulowanego prawnie, a więc cech bezpieczeństwa. W tym zakresie podstawowym dokumentem jest właściwie wypełniona deklaracja zgodności CE/WE przywołującą tzw. normy zharmonizowane PN-EN, zgodność z którą producent potwierdza bezpieczeństwo wyrobu. Istotne jest, aby poza numerem normy podana była data jej wydania. Odnośnie właściwości i parametrów użytkowych, jak: strumień świetlny, trwałość, wskaźnik oddawania barw itp. dostawca opiera swoje zaufanie na przedstawianych przez producenta dowodach najlepiej w postaci certyfikatów bądź sprawozdań z badań niezależnych (akredytowanych) laboratoriów dotyczących wyrobów lub systemów zarządzania np. według ISO 9001. Najlepiej, aby fakt posiadania właściwych certyfikatów był wyrażony w formie odpowiedniego oznakowania na wyrobie i/lub karcie katalogowej lub w katalogu producenta. Akceptowane są wyniki laboratoriów fabrycznych, szczególnie firm o ustalonej na rynku renomie. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że nie ma zwyczaju, aby dostawca dostarczał te dowody każdemu indywidualnemu odbiorcy. Odbiorca powinien szukać danych na właściwych stronach www producenta i w wydawanej przez niego dokumentacji handlowo-technicznej.

Jak dobrać LED jako zamiennik tradycyjnego źródła światła?

Ze względu na szereg parametrów funkcjonalnych, technologia LED może być interesującą alternatywą w stosunku do systemów oświetlenia, opartych o tradycyjne technologie wytwarzania światła. Zamieniając żarówki, lub różnego rodzaju wyładowcze źródła światła, np. takie jak: świetlówki kompaktowe lub liniowe, źródła metalohalogenkowe, musimy pamiętać o poprawnym doborze określonych parametrów znamionowych zamiennika LED.

W warunkach domowych, warto zwrócić uwagę, aby ledówka będąca zwykle zamiennikiem żarówki, posiadła podobną do niej wartość emitowanego strumienia świetlnego. Kolejnymi parametrami, które powinny podlegać weryfikacji, są temperatura barwowa zbliżona do 3000K i wskaźnik oddawania barw Ra>80.

Wartości strumienia świetlnego oraz temperatury barwowej można znaleźć na opakowaniu ledówki lub na stronach internetowych producenta. Obowiązek ich podawania wynika z Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 244/2009 z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE  (zastąpionej dyrektywą 2009/125/WE) Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla bezkierunkowych lamp do użytku domowego, wprowadzonego do stosowania we wszystkich krajach UE. Dla ułatwienia dokonania właściwego wyboru zamiennika, szereg producentów podaje równoważną, przybliżona wartość mocy tradycyjnej żarówki, emitującą tą sama ilość strumienia świetlnego. W celu wyeliminowania nieuczciwej konkurencji, poprzez podawanie zawyżonych wartości równoważnej mocy żarówek, cytowane wyżej Rozporządzenie, wprowadziło ujednolicone wartości wiążące strumień świetlny z mocą żarówki – Patrz Tabela 25.1. Należy zwrócić uwagę na fakt, że według postanowień Rozporządzenia, strumień świetlny emitowany przez LED oceniany jest nieco  gorzej niż pochodzący od żarówek halogenowych czy .wietlowek kompaktowych. Wynika to z charakterystyki widma promieniowania optycznego emitowanego przez produkty wykonane w technologii LED.

Znamionowy strumień świetlny lampy (Φ), która ma zastąpić żarówkę [lm]			Deklarowana moc równoważnej żarówki
Świetlówka kompaktowa	Żarówka halogenowa	LED i inne lampy	[W]
125	119	136	15
229	217	249	25
432	410	470	40
741	702	806	60
970	920	1055	75
1398	1326	1521	100
2253	2137	2452	150
3172	3009	3452	200

Wartości pośrednie strumienia świetlnego i deklarowanej mocy równoważnej żarówki (w zaokrągleniu do 1 W) oblicza się w drodze interpolacji liniowej dwóch sąsiednich wartości. Przykładowo kupując ledówkę, która według danych producenta, posiada strumień świetlny na poziomie 325lm, na podstawie powyższej tabeli możemy oszacować, że będzie ona świeciła jaśniej niż żarówka 25W, ale ciemniej niż żarówka 40W.

W przypadku oświetlenia profesjonalnego obiektów i przestrzeni publicznych, ze względu na obowiązujące wymagania normatywne, szukając właściwego zamiennika działającego w technologii LED, należy oprócz dopasowania w zakresie wyżej wymienionych parametrów, rozważyć także kwestie związane z realizowanym rozsyłem światłości i znaczna luminancją takiego źródła światła.

Profesjonalne oprawy oświetleniowe wyposażone są zwykle w mniej lub bardziej zaawansowane układy optyczne, które mają za zadanie odpowiednio kształtować rozsył światłości całej oprawy, tak aby była ona zdolna realizować normatywne wytyczne w zakresie oświetlania danej przestrzeni. Zamiennik LED musi prawidłowo współpracować z zastosowanym w oprawie rozwiązaniem optyki, czyli musi charakteryzować się podobnym, z pierwotnym źródłem światła, rozsyłem światłości.

Na drodze odpowiednich pomiarów należy sprawdzić również, czy zamienniki LED użyte w danym systemie oświetleniowym, nie powodują wzrostu generowanego olśnienia ponad wartości przewidziane w normach.

---

Praca zbiorowa Polskiego Komitetu Oświetleniowego Związku Producentów Sprzętu Oświetleniowego „Pol-lighting”

Autorzy:
mgr inż. Tadeusz Bełdowski
dr inż. Dariusz Czyżewski
dr hab. inż. Irena Fryc
dr inż. Zbigniew Gabryjelski
dr inż. Jan Grzonkowski
mgr inż. Jerzy Jakubowski
dr inż. Przemysław Markiewicz
dr inż. Roman Sikora
dr inż. Wiesława Pabjańczyk
mgr inż. Bogdan Skorupka
mgr inż. Bogdan Ślęk
mgr inż. Jarosław Walczak
dr inż. Andrzej Wiśniewski
dr inż. Sławomir Zalewski

Recenzja: prof. dr hab. Wojciech Żagan

Opracowanie na podstawie dostępnej literatury i wiedzy praktycznej autorów.