Warto podkreślić, że na ok. 220 bloków jądrowych pracujących obecnie w Europie, ponad 170 ma reaktory wodne wrzące (BWR) lub ciśnieniowe (PWR) z obudową bezpieczeństwa na pełne ciśnienie awaryjne lub z dławieniem nadciśnienia (WWER-440-213). Podobnie na świecie – znakomita większość czynnych lub budowanych elektrowni jądrowych wyposażona jest w reaktory moderowane i chłodzone wodą. Poza nimi – jedynym innym, dojrzałym na skalę przemysłową i posiadającym konkurencyjne ekonomicznie parametry typem reaktora energetycznego jest obecnie jedynie reaktor ciężkowodny-ciśnieniowy (CANDU).
Zakładanie budowy w Polsce jakichkolwiek innych typów reaktorów dla polskiej energetyki zawodowej jest przy przyjętych założeniach czasowych nieracjonalne i oderwane od rzeczywistości.
Wobec obserwowanego renesansu energetyki jądrowej na świecie Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) w Wiedniu podjęła działania mające na celu wspomaganie przygotowań do rozpoczęcia programu jądrowego, podejmowanych w krajach członkowskich MAEA. Istnieje dokument MAEA, pt.:„Milestones in the Development of a National Power Infrastructure” wydany we wrześniu 2007, określający warunki, jakie musi spełniać infrastruktura danego kraju, by z sukcesem wprowadzić energetykę jądrową w ciągu 15 – 20 lat (w zależności od aktualnego stopnia rozwinięcia tej infrastruktury i zaawansowania przygotowań do wdrożenia programu jądrowego). Dokument podaje 19 szczegółowo opisanych kryteriów dla trzech zasadniczych etapów realizacji procesu budowy pierwszej elektrowni jądrowej:
1. Podjęcie decyzji rozpoczęcia realizacji programu jądrowego (ze świadomością stanu przygotowania kraju i wieloletnich konsekwencji tej decyzji).
2. Osiągnięcie gotowości do ogłoszenia przetargu na budowę i dostawy dla pierwszej EJ.
3. Osiągnięcie gotowości wybudowanej EJ do włączenia do sieci elektroenergetycznej kraju.
Kryteria dotyczą elementów infrastruktury, która jest niezbędna, by przedsięwzięcie odniosło sukces w rozsądnym czasie 15 – 20 lat. Etap decyzji o rozpoczęciu programu jądrowego wymaga m.in.:
– podjęcia samooceny stanu wyjściowego (wg 19 kryteriów MAEA) i uruchomienia prac wymagających realizacji w celu spełnienia wszystkich kryteriów tego etapu;
– ustanowienia rządowej organizacji koordynującej przygotowania do realizacji programu jądrowego.
Jednym z istotnych kryteriów jest m.in. strategia postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym, co oznacza, że przed podjęciem decyzji o uruchomieniu programu energetyki jądrowej w Polsce powinna być opracowana koncepcja dotycząca:
- zlokalizowania, zaprojektowania, wybudowania i uruchomienia
nowego składowiska odpadów promieniotwórczych
nisko- i średnioaktywnych,
- zlokalizowania, zaprojektowania, wybudowania i uruchomienia
składowiska w głębokich formacjach geologicznych
przewidzianego dla wypalonego paliwa
jądrowego, odpadów alfapromieniotwórczych i odpadów
wysokoaktywnych,
- stworzenia stabilnego systemu finansowego dla zapewnienia
budowy, eksploatacji, a w końcu likwidacji
tych składowisk.
Podsumowanie
Budowa EJ ze względu na zabezpieczenia przed proliferacją i bezpieczeństwo jądrowe wymaga kontroli Państwa – instrumentów prawnych i organizacji.
W Polsce istnieją obecnie:
- akty prawne – kompleksowe, zharmonizowane z „aquis communautaire” Unii Europejskiej, zgodne z zaleceniami organizacji międzynarodowych,
- organizacja dozoru jądrowego – sprawna, mocno osadzona w administracji Państwa,
- wykwalifikowany personel dozoru, wystarczający na bieżące potrzeby, ale – niewystarczający w przypadku powrotu do programu energetyki jądrowej.
Jak najwcześniejsza decyzja o rozpoczęciu programu jądrowego umożliwiłaby podjęcie potrzebnych działań przygotowawczych. Odpowiedzialność za bezpieczeństwo elektrowni jądrowej ponosi jej inwestor, a następnie organizacja eksploatująca. Bez wskazania (wyłonienia) tych podmiotów rozpoczęcie całego procesu budowy w Polsce elektrowni jądrowej nie jest możliwe. Ponadto:
- proces podejmowania decyzji o budowie EJ, ustalenie
lokalizacji powinny być oparte na procedurze prawnej
zapewniającej trwałość i niepodważalność podjętych
decyzji aż do uruchomienia EJ (przykład Finlandii);
- podjęcie decyzji powinno poprzedzać określenie strategii
postępowania z odpadami promieniotwórczymi
i wypalonym paliwem;
- potrzebna jest samoocena stanu wyjściowego i utworzenie
rządowej organizacji koordynującej.
autor
Maciej Jurkowski
ARTYKUŁY 
wstecz
