Historia SEP w latach 1919-2009

Historia o niektórych wydarzeniach w SEP i ludziach w nich uczestniczących w latach 1919-2009. Kongres Elektryki Polskiej, zorganizowany przez SEP, ma upamiętnić dziewięćdziesięciolecie formalnego aktu powołującego do życia Stowarzyszenie Elektryków Polskich.

Historia społecznego ruchu elektryków w naszym kraju ma jednak znacznie głębsze korzenie i sięga w XIX wiek. W krótkim omówieniu minionych ponad stu lat tego ruchu należy zwrócić szczególną uwagę na godną podkreślenia umiejętność doboru tematów i metod wspólnego działania, najbardziej właściwych w danym okresie historycznym i w istniejących wówczas warunkach zewnętrznych.
Studiując dokumenty dotyczące ruchu społecznego elektryków przed odzyskaniem niepodległości, z wielkim uznaniem odnotować trzeba, że główne wysiłki jego uczestników dotyczyły trzech spraw: integracji Polaków działających w trzech zaborach, polskiego słownictwa elektrycznego oraz szkolnictwa zawodowego.
Dziś mądrzejsi o sto lat nie potrafilibyśmy znaleźć tematów w obszarze zainteresowań tego ruchu, które byłyby ważniejsze z punktu widzenia funkcjonowania przyszłego państwa polskiego. Przykłady tego typu, wręcz metafizycznego niekiedy, talentu w doborze tematów i form społecznego działania elektryków można wskazać w każdym etapie naszej historii.
W końcu lat osiemdziesiątych XIX wieku istniały ożywione kontakty zinstytucjonalizowane, półprywatne i prywatne, między elektrykami polskimi działającymi wewnątrz każdego z trzech zaborów, a także poprzez kordony zaborów.
Od 1886 r. grupy techników polskich postanowiły działać na rzecz przyszłości, przyciągając do swej działalności coraz to nowych kolegów dla omówienia spraw fachowych. Początkowo takich grup było sześć w: Warszawie, Lwowie, Krakowie, Poznaniu, Łodzi i Zagłębiu Dąbrowskim. Członkami - założycielami delegacji w Warszawie byli m.in.: Kazimierz Obrębowicz (przewodniczący), Zygmunt Straszewicz i Mieczysław Pożaryski (pierwszy prezes SEP w latach 1919-1928).
Zajmowano się przede wszystkim słownictwem elektrotechnicznym, sprawami organizacyjno-szkoleniowymi i utworzono Komisję Przepisową. W 1917 r. w Warszawie odbył się Nadzwyczajny Walny Zjazd Techników Polskich różnych specjalności z udziałem około 70 elektryków. Wreszcie po uzgodnieniu z kołami i delegacjami odbył się w czerwcu 1919 w Warszawie Ogólnopolski Zjazd Elektrotechników. Uchwałą zjazdu powołano Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich oparte na przygotowanym przez Sekcję Krakowską statucie dla ogólnopolskiej organizacji elektryków. Komitet organizacyjny zjazdu stanowili: Kazimierz Gnoiński, Bolesław Jabłoński, Roman Podoski, Mieczysław Pożaryski, Mieczysław Sikorski i Kazimierz Szpotański. W zjeździe uczestniczyło 358 osób z ponad 40 miast. Do SEP przystąpiły cztery koła: warszawskie, lwowskie, krakowskie i łódzkie.
Prezesem został Mieczysław Pożaryski. Zarząd pod jego przewodnictwem opracował statut zatwierdzony już w sierpniu 1919 r.
W maju 1919 r. zaczęto wydawać czasopismo SEP - „Przegląd Elektrotechniczny”, który stał się czołowym pismem stowarzyszenia.
W 1920 r. na kilka miesięcy SEP zawiesił działalność, wzywając swoich członków do obrony ojczyzny przed nawałą bolszewicką.
Zgodnie z ustaleniami w następnych latach zjazdy SEP odbywały się corocznie.
Nieprzerwanie przez dziewięć lat, tj. do 1928 r., godność prezesa stowarzyszenia piastował Mieczysław Pożaryski. W uznaniu zasług otrzymał on w 1925 r. godność, pierwszego w historii stowarzyszenia, Członka Honorowego.
W latach tych w różnych obszarach kraju powstawały inne organizacje elektryków działające w podobnych kierunkach. Zamierzano zintegrować elektryków. W tym celu na Zjazd Delegatów w Toruniu w 1928 r. opracowano nowy statut i zmieniono nazwę stowarzyszenia na Stowarzyszenie Elektryków Polskich. Prezesem wybrano Kazimierza Straszewskiego (wybranego na prezesa także jeszcze w latach 1930 i 1946). Zmiany organizacyjne zaowocowały w efekcie przystąpieniem do SEP i Stowarzyszenia Radiotechników Polskich, działającego następnie w ramach SEP jako Sekcja Radiotechniczna, do czego walnie przyczynił się inż. Janusz Groszkowski (prezes SEP w latach 1936-1937) i także Kazimierz Jackowski.
W 1929 r. w Walnym Zgromadzeniu SEP w Poznaniu brało już udział dziewięć oddziałów. Prezesem został Zygmunt Okoniewski (pionier przemysłu maszyn elektrycznych, prezes Polskiego Związku Przedsiębiorstw Elektrotechnicznych). Na zjeździe uchwalono nowy statut. Powzięto decyzję o tworzeniu agend SEP, m.in.: Polskiego Komitetu Oświetleniowego, Polskiego Komitetu Wielkich Sieci (powstałego w 1930 r.), Centralnej Komisji Normalizacyjnej (powstałej w 1932 r.), Centralnej Komisji Szkolnictwa Elektrotechnicznego (powstałej w 1936 r.), Biura Znaku Przepisowego (powstałego w 1933 r.).
W 1931 r. doroczny zjazd odbył się we Lwowie. Prezesem został Felicjan Karśnicki. Zjazd był połączony z wycieczkami technicznymi. W kadencji tej SEP zajął się normalizacją i przepisami elektrotechnicznymi. Było to jedno z głównych zadań SEP.
Przewodniczącym Centralnej Komisji Normalizacji Elektrotechnicznej SEP został Gabriel Sokolnicki (profesor, dziekan i rektor Politechniki Lwowskiej, członek Akademii Nauk Technicznych, Polskiego Komitetu Elektrotechnicznego i wielu innych). Komitet do września 1939 r. wydał 84 zeszyty norm i przepisów.
W 1933 r. Walne Zgromadzenie SEP odbyło się w gmachu Politechniki Warszawskiej. Był to zjazd szczególny, bo wspólny dla SEP i Elektrotechnicznego Stowarzyszenia Czechosłowackiego. Temu wspólnemu zgromadzeniu towarzyszyła wystawa polskich firm elektrotechnicznych. Wystawę otwierał członek honorowy SEP od 1930 roku, doktor honorowy PW, elektrochemik, prezydent RP, Ignacy Mościcki. Zjazd był symbolem przyjaźni i współpracy obydwu stowarzyszeń i narodów. Obydwaj ówcześni prezesi – Czaplicki i Janü uderzeniem młotka, na którym były wyryte litery SEP i ESC (Elektrotechniczne Stowarzyszenie Czechosłowackie), dali znak rozpoczęcia zjazdu.
Zjazd zgromadził ponad 1000 uczestników. Na zjeździe godność Członka Honorowego SEP otrzymał Vladimir List (opublikował on 530 pozycji z dziedziny elektroniki) i mówiono o nim „po umiarze poznać mistrza” – z uwagi na ogromną skromność osobistą.
Zjazdowi, obok części merytorycznej i wystawy, towarzyszyło szereg wycieczek technicznych. Tadeusz Czaplicki kończył swoją kadencję, a prezesem SEP został wybrany Alfons Kuhn, który prezesował stowarzyszeniu jeszcze w latach 1935-1936.
Te dwie kadencje Alfonsa Kuhna rozdzielił Jan Obrąpalski, wybrany w kadencji 1934-1935 (m.in. wieloletni prezes Oddziału Zagłębia Węglowego, przewodniczący Centralnej Komisji Normalizacji Elektrotechnicznej SEP, profesor Politechniki Śląskiej, członek honorowy SEP. Ten wielki praktyk i uczony w życiu prywatnym był niezmiernie pogodny).
Kolejnym prezesem SEP w kadencji 1936-1937 został Janusz Groszkowski, prezes PAN, profesor i dziekan Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej, członek honorowy Francuskiego Stowarzyszenia Elektryków i Elektroników, członek honorowy SEP od 1957 r., autor wielu książek; rozszyfrował on system sterowania rakiet V2 (patrz m.in. tom I „Historii elektryki polskiej”), inicjator i propagator połączenia elektryków wszystkich specjalności pod egidą SEP, co nastąpiło w 1939 r. Twierdził, że osiągnięcia SEP wynikają z postawy członków, zaangażowania społecznego i zawodowego, dając upust poczuciu patriotyzmu po odzyskaniu niepodległości.