ABB zasili największe i najbardziej zaawansowane technologicznie źródło neutronów używanych do badań materii

fot. Roger Eriksson

Technologie ABB zapewnią stabilny dostęp do czystej energii i przyczynią się do rozwoju badań nad materią

ABB dostarczy rozdzielczą stację elektroenergetyczną na potrzeby Europejskiego Źródła Spalacyjnego (ESS), ośrodka naukowo-badawczego, który powstaje w szwedzkim Lund. Po ukończeniu budowy ESS będzie jednym z czołowych centrów prowadzących badania nad materią z wykorzystaniem neutronów. Ośrodek już jest stawiany na równi z CERN oraz Europejskim Obserwatorium Południowym.

ESS zrzesza 17 państw. Jednym z członków-założycieli jest Polska, która rocznie może przeznaczać na ten cel od 1,4 do 2,8 mln euro. Dzięki temu polskie instytucje, takie jak Instytut Fizyki Jądrowej PAN, Narodowe Centrum Badań Jądrowych, Politechnika Warszawska i Wrocławska, będą miały dostęp do najbardziej zaawansowanych metod badawczych z wykorzystaniem źródła neutronów.

Neutrony pełnią ważną funkcję w rozwoju zarówno produktów przemysłowych, jak i konsumenckich.  Badania przeprowadzane w ESS mogą przyczynić się do rozwoju m.in. przemysłu wytwórczego, farmaceutyki, aeronautyki, sektora tworzyw sztucznych, IT oraz biotechnologii. Pozwolą one np. lepiej zrozumieć funkcjonowanie ludzkiego DNA lub możliwości terapii genowej w zakresie leczenia poważnych infekcji wirusowych. Efektami prac mogą być także udoskonalone baterie w samochodach elektrycznych, bardziej przyjazne dla środowiska kosmetyki lub detergenty, biopaliwa z odpadów rolnych czy nadprzewodniki do bezstratnego przesyłania energii. 

Według szacunków ośrodek będzie zużywać mniej niż 270 GWh energii rocznie, do czego przyczynią się energooszczędne produkty ABB. – Technologie ABB wyróżniają się wysoką jakością i stabilnością, dlatego zapewnią odpowiednie zasilanie dla ośrodka. Jesteśmy dumni, że możemy również wspomóc ESS w realizacji wizji zrównoważonego rozwoju, ograniczając negatywny wpływ centrum na środowisko – mówi Claes Rytoft, dyrektor ds. działalności badawczej w Grupie ABB. 

 – Optymalne działanie i brak zakłóceń to kluczowe czynniki dla funkcjonowania tego ośrodka. Dlatego postawiliśmy tak wysokie wymagania wobec sprzętu energetycznego, zarówno pod względem jakości, jak i stabilności – dodaje Kent Hedin, dyrektor dywizji Instalacji Konwencjonalnych w ESS.

Na potrzeby działania Europejskiego Źródła Spalacyjnego firma stworzy sieć na napięcie 20 kilowoltów oraz 400 woltów, wykorzystującą komunikację cyfrową, dzięki czemu ilość okablowania zostanie ograniczona. Dostarczy m.in. rozdzielnicę średniego napięcia izolowaną ekologiczną mieszanką gazów, stanowiącą alternatywę dla powszechnie stosowanego gazu SF₆. Nowa mieszanka charakteryzuje się prawie o 100 proc. mniejszym współczynnikiem ocieplenia globalnego.

Zakres dostawy obejmuje także ekologiczne transformatory bezolejowe oraz system MicroSCADA, który będzie monitorował obiekt w czasie rzeczywistym, ułatwiając operatorom podjęcie odpowiednich działań w wypadku zakłóceń lub awarii.

 – Budowa takiego ośrodka to duże wyzwanie, a jego zasilenie to kwestia kluczowa. Mając za partnera ABB wiemy, że współpracujemy z firmą posiadającą kompletną ofertę na potrzeby całego systemu. Cieszymy się, że możemy razem realizować ten projekt – mówi Dan-Magnus Sköld, kierownik projektu w firmie Skanska, generalnego wykonawcy obiektu.

Centrum będzie zatrudniać od 400 do 500 pracowników. Natomiast co roku około 3000 naukowców wizytujących będzie przeprowadzać w nim eksperymenty. Pierwsze neutrony mają zostać wyprodukowane w 2019 roku.

Spalacja to proces wytwarzania wiązki neutronów za pomocą akceleratora cząstek. Naukowcy mogą wykorzystać neutrony do badania różnych materiałów, aby sprawdzić ich skład oraz to jak działają. ESS umożliwi dostęp do wiązek neutronów do 100 razy jaśniejszych niż istniejące źródła, będzie działać jak “super mikroskop”, który usprawni proces wytwarzania materiałów. Dzięki temu badacze będą mogli zobaczyć i poznać podstawowe struktury atomowe oraz siły o długościach i w skalach czasu niemożliwych do osiągnięcia w innych źródłach spalacyjnych.

Źródło: ABB