LED-owa alternatywa w oświetleniu sklepowym

fot. Diody LED CoB z serii Soleriq powstały z myślą o oprawach typu spotlight i downlight.

Właściciele sklepów wkładają wiele wysiłku w odpowiednią ekspozycję produktów – od ich rozmieszczenia i wyglądu zależy bowiem sprzedaż. Odpowiednie oświetlenie odgrywa więc niezwykle ważną rolę. Ze względu na bardzo dobry wskaźnik oddawania barw, obecnie najczęściej w sklepach stosuje się lampy halogenowe i metalohalogenkowe, ale alternatywę dla nich mogą stanowić najnowsze rozwiązania LED, które dorównują im wskaźnikami, a równocześnie pozwalają ograniczyć koszty.

Istotnym parametrem branym pod uwagę przy wyborze źródła światła sklepowego jest CRI – wskaźnik oddawania barw (CRI, ang. color rendering index). Międzynarodowy standard CIE Ra wskazuje jak dokładnie dane źródło światła oddaje barwy w porównaniu z referencyjnym źródłem światła. Przykładowo, wynik CRI 100 mówi o braku różnicy między danym źródłem światła a źródłem referencyjnym. Gdyby jednak do oświetlenia sklepu użyć źródła światła o wskaźniku CRI 70 (np. LED-ów projektowanych z myślą o oświetleniu ulicznym, charakteryzujących się bardzo dużą wydajnością świetlną), to różnice barw sprzedawanych produktów byłyby łatwo widoczne.

Ilustracja 1: Wizualizacja rozwiązań z CRI 80 – wyraźna różnica w nasyceniu barw.

To jednak nie koniec. Specjaliści od oświetlenia zauważyli, że także pomiędzy źródłami światła o takim samym wskaźniku CRI mogą występować widoczne różnice w oddawaniu barw. Obrazuje to  ilustracja 1 – oba przykłady mają CRI 80, ale barwy oddane są jako nienasycone (po lewej) i nasycone (po prawej).

Lampy metalohalogenkowe oprócz wysokiego wskaźnika CRI, wynoszącego co najmniej 90, charakteryzują się miłą dla oka zmianą barw. Nie dziwi więc, że stały się najpopularniejszym źródłem światła w oświetleniowych systemach sklepowych.  

Sytuacja ta może się jednak w przyszłości zmienić. Właściwości lamp metalohalogenkowych można bowiem coraz skuteczniej odtworzyć przy pomocy systemów LED-owych, które dodatkowo mają kilka przewag. LED-y nie emitują promieniowania ultrafioletowego i podczerwonego, które może uszkodzić oświetlane obiekty i przyspieszyć proces ich starzenia. Dodatkowo cechują się znacznie dłuższą trwałością.

Lepiej zrozumieć światło

Pierwszym krokiem do stworzenia alternatywy dla lamp HID (ang. High Intensity Discharge) w zastosowaniach sklepowych było zrozumienie, co sprawia, że rozwiązania te tak dobrze oddają barwy. Inżynierowie z firmy Osram zaczęli od badań nad zjawiskami oddawania barw i poszukiwania odpowiedzi na pytanie: jakie oświetlenie podoba się większości ludzi?

W ramach finansowanego ze środków UE projektu SSL4EU i we współpracy z uznanymi naukowcami (między innymi prof. Janosem Schanda oraz prof. Liisą Halonen)  przeprowadzono wiele skomplikowanych doświadczeń. Na potrzeby projektu badawczego skonstruowano w pełni urządzone pokoje, które były oświetlane różnymi konfiguracjami lamp. Badacze sprawdzali wiele różnych wskaźników barw i szukali zależności pomiędzy nimi.

Ostatecznie doszli do następujących wniosków: badane osoby preferowały widma światła, które dawały większe nasycenie barw oraz widma dające rozszerzoną gamę barw. Co również istotne, pozytywne opinie uczestników badań silnie korelowały ze wskaźnikiem odczuwalnego kontrastu FCI (ang. Feeling of Contrast Index) barw oświetlanych przedmiotów oraz gamy barw Qg ze skali jakości barw CQS (ang. Color Quality Scale).

Doskonałe barwy, niższe koszty

Na podstawie wyników badań SSL4EU firma Osram Opto Semiconductors zaczęła prace nad poprawą właściwości LED-ów tak, aby uzyskać podobne do lamp HID nasycenie barw, a nawet rozszerzyć je na wszystkie barwy, a nie tylko zieloną i czerwoną. Owocem tych prac są nowe produkty, wykorzystujące technikę generowania światła białego Brilliant Color (ang. lśniąca, doskonała barwa). Dzięki niej otrzymujemy czyste i atrakcyjne białe światło bez nieprzyjemnego zielonkawego lub żółtawego zabarwienia.

Niezależnie czy chodzi o eksponowanie kolorowych opakowań czy budzących apetyt owoców i warzyw – wszystkie produkty wyglądają atrakcyjnie dzięki lepszemu nasyceniu barw, jakie oferują nowe LED-y z technologią Brilliant Color. Są one dostępne w diodach LED typu Chip-on-Board (CoB) z serii Soleriq, które stworzone zostały szczególnie z myślą o oprawach typu spotlight i downlight.

Z kolei w sytuacji, gdy zależy nam na niższych kosztach oświetlenia sklepowego, to warto rozważyć zestawy CAS (Chip Arrays w obudowie SMD). Zestawy CAS to moduły zawierające ciasno ułożone, efektywne kosztowo diody LED. Ich wymiary mogą być niemal dowolne, a moduły są kompatybilne z uchwytami i typowymi dla CoB akcesoriami łatwo dostępnymi na rynku, takimi jak soczewki. Zestawy CAS oferują zarówno efektywność kosztową, jak i dobre wizualne wrażenia – jednorodne światło bez widocznych punktów. Zestawy modułów CAS są też znacznie tańsze od zwykłych LEDów CoB.

Ilustracja. 2: Oświetlenie LED w wersjach “Brilliant White” oraz “Brilliant Color” są porównywalne z lampami HID w zastosowaniach sklepowych i równocześnie oferują zalety lamp LED.

Równie dobre, a nawet lepsze

Nowe rozwiązania LED w wersjach Brilliant White lub Brilliant Color są równie dobre, jak popularne sklepowe oświetlenie HID, a pod kątem spektrum – nawet lepsze. Warto przy tym pamiętać także o innych przewagach półprzewodnikowych źródeł światła, takich jak długa żywotność, duża wydajność świetlna oraz brak promieniowania ultrafioletowego i podczerwonego, które mogą uszkadzać oświetlane obiekty. Spektrum barw LEDów ma również mniejszą ilość krótkofalowego niebieskiego światła. Dzięki temu obiekty oświetlane LED-ami dłużej zachowują pierwotne barwy. To szczególnie istotne w przypadku sprzedaży produktów o długim okresie ekspozycji.