Halogenowe źródła światła

fot. 1. Philips Brilliantline Dichroic - niskonapięciowa (12 V), reflektorowa lampa halogenowa z dichroicznym odbłyśnikiem

W związku z wprowadzeniem w marcu 2009 roku dyrektywy obowiązującej we wszystkich krajach członkowskich UE, zakładającej wycofanie mało efektywnych i słabo wydajnych źródeł światła do września tego roku wycofano z obiegu wszystkie żarówki matowe i powlekane oraz wszystkie źródła żarowe o mocach 60 W i większej poniżej klasy efektywności energetycznej C. Wiele osób obawia się nowej technologii ledowej, która zrewolucjonizuje rynek oświetleniowy. Dla nich firmy oświetleniowe stworzyły nowe źródła halogenowe, których dotychczas nie było na rynku.

Halogeny vs tradycyjne żarówki

Żarówka halogenowa z uwagi na swoją konstrukcję ma inne parametry. Podstawowe zalety w stosunku do żarówki tradycyjnej:

1. większa skuteczność świetlna (więcej światła wytworzonego z takiej samej mocy)
2. większa trwałość (2-5 razy dłuższy czas pracy)
3. praktycznie stały strumień świetlny w całym czasie pracy 
4. stała barwa w całym czasie pracy
5. mniejsze gabaryty
6. szerszy zakres temperatur barwowych 2800K - 4000K
7. bardzo wierne oddawanie kolorów
8. możliwość łatwego ściemniania.

Parametry te są osiągnięte dzięki wykorzystaniu tzw. regeneracyjnego cyklu halogenowego. Dzięki temu cyklowi cząsteczki wolframu, które odparowują ze skrętki (rys. poniżej), są z powrotem przenoszone na skrętkę uzupełniając wcześniej powstałe dziury.

Rodzaje lamp halogenowych

Źródła halogenowe dzielą się na niskonapięciowe i zasilane napięciem sieciowym. Pierwsze z nich wymagają układów transformatorowych do zasilenia, drugie pracują bezpośrednio na napięciu sieciowym jednak generalnie mają mniejszą trwałość. W przypadku halogenów niskonapięciowych i stosowanych z nimi transformatorów elektronicznych odległość źródła od transformatora nie powinna przekraczać 2m.

Żarówki niskonapięciowe

Reflektorowe niskonapięciowe źródła halogenowe są powszechnie stosowane. Doskonała barwa światła i różne kąty rozsyłu powodują, iż są bardzo popularnymi źródłami do oświetlenia ekspozycji sklepowych. Wykorzystuje się je również do oświetlenia akcentowego uzupełniającego. Czasami stosowane są również jako oświetlenie ogólne, jednak ze względu na dużą intensywność i skupioną wiązkę światła nie są zalecane do takich aplikacji. Bezpieczne napięcie zasilania umożliwia montaż w pomieszczeniach o większej wilgotności – łazienka, kuchnia. Mamy dwa rodzaje tego typu źródeł.

Pierwsze, wyposażone w zwykłą powierzchnię odbijającą światło, powodują również odbicie promieniowania cieplnego, co powoduje ogrzewanie powierzchni oświetlanych.

Drugie mają specjalną powłokę dichroiczną, która odbija tylko światło a większość ciepła przepuszczana jest w tył źródła i oprawy.

Niskonapięciowe źródła halogenowe bez reflektora o małych wymiarach, często określane jako kapsułki, w głównej mierze przeznaczone są do oświetlenia miejscowego i punktowego np. podświetlenie podszafkowe, lamy biurkowe, dekoracyjne żyrandole czy kinkiety.

Reflektorowe lampy halogenowe typu QR111 są połączeniem wysokowydajnej kapsułki halogenowej ze specjalną odbłyśnikową konstrukcją zakrywającą bezpośrednio widok na element świecący i w bardzo precyzyjny sposób rozsyłający światło. Idealnie nadają się do oświetlenia akcentowego przy większych odległościach.

fot. 4. Philips MASTERLine 111 - niskonapięciowa (12 V) lampa halogenowa o najwyższej trwałości i efektywności z aluminiowym, wysokopolerowanym reflektorem o średnicy 111 mm

fot. 5. HALOSPOT 111 - niskonapięciowa (12 V) lampa halogenowa z reflektorem o średnicy 111 mm.

fot. 6. Ecohalo Twist - lampa halogenowa w kształcie refl ektora z dichroicznym odbłyśnikiem na napięcie sieciowe (230 V)

fot. 7. HALOPAR 20 - lampa halogenowa z reflektorem zasilana jest napięciem 230 V.

Lampy halogenowe na napięcie sieciowe

fot. 8. Lampy halogenowe zasilane napięciem  230 V z tradycyjnymi trzonkami E14 i E27.

Halogen na napięcie sieciowe z odbłyśnikiem jest ciekawą alternatywą dla rozwiązań niskonapięciowych. Nie wymaga bowiem dodatkowego transformatora, jednak ma krótszą trwałość i nie może być stosowany w pomieszczeniach wilgotnych. Źródła halogenowe na trzonki tradycyjnych żarówek E14 i E27. W chwili obecnej rodzina ta zyskała najwięcej nowych produktów, które skutecznie mogą zamieniać tradycyjną żarówkę. W typowych kształtach baniek ukryto halogeny dzięki temu można bez zmiany opraw oświetleniowych przejść na rozwiązanie bardziej energooszczędne.Halogeny liniowe z dwustronnym trzonkiem nie posiadają odbłyśnika. Wykorzystuje się je najczęściej w oprawach zewnętrznych do oświetlenia terenu, często z wykorzystaniem czujników ruchu lub zmierzchowych. Źródła mniejszej mocy są również wykorzystywane w oprawach wnętrzowych do oświetlenia ogólnego.Źródła halogenowe mają jednak wady. Podstawowy problem to wysoka temperatura bańki, która może być niebezpieczna przy przypadkowym dotyku, oraz niższa sprawność i żywotność od źródeł wyładowczych i świetlówek.

Nowe wydajniejsze halogeny zastępujące dotychczasowe rozwiązania

Wprowadzenie dyrektywy, o której wcześniej wspominaliśmy wymusiło na producentach stworzenie lepszych rozwiązań halogenowych, w których podniesiono sprawność lub obniżono moc przy zachowaniu takiej samej ilości światła.

Tab. 1. Przykładowe zamienniki halogenowe w tradycyjnej bańce:

Tab. 2. Przykładowe zamienniki halogenowe liniowych halogenów starszej generacji:

Fot. 9. Halogeny liniowe z dwustronnym trzonkiem: a) HALOLINE Eco - prod. OSRAM b) Studio/Film - prod. Philips

www.fachowyelektryk.pl