Przemysł elektrotechniczny przetrwał pierwszą falę kryzysu w stosunkowo dobrej formie. Świadczą o tym dane ekonomiczne. Systematyka gromadzenia danych ulega okresowym modyfikacjom związanym z całkowitym dostosowaniem naszej sprawozdawczości do reguł europejskich.
Postęp techniczny i technologiczny powoduje kreowanie nowych towarów rynkowych, często nieznanych jeszcze kilka lat temu. Przykładem mogą być odtwarzacze mp3, palmtopy, tablety – urządzenia łączące telefonię komórkową z internetem i komputerami. Sprawozdawczość staje przed ciągłą potrzebą modyfikowania zasad grupowania towarów lub określania nowych rodzajów działalności gospodarczej. Obecnie w Europie zostały zdefiniowane na nowo sektory przemysłowe, dla których jest tworzona sektorowa polityka gospodarcza. Są to: biotechnologia, chemikalia, drzewnictwo, papiernictwo, poligrafia, górnictwo, metale i minerały, inżynieria elektryczna EEI, konstrukcja – budownictwo, meble, metrologia prawna i towary paczkowane, obuwie, pojazdy, przemysł lotniczy i kosmonautyczny, przemysł morski, obronny, skórzany, spożywczy, radiowe i telekomunikacyjne urządzenia końcowe, sektor ochrony zdrowia – leki, technologie informacyjne i komunikacyjne, tekstylia i odzież, turystyka, urządzenia ciśnieniowe i gazowe, urządzenia mechaniczne, zabawki. Taki podział nie do końca odzwierciedla statystyki. Obecnie polska statystyka prowadzona przez GUS wyodrębnia:
W PKD 2007 można poszukiwać danych na temat firm mających w systemie REGON wpisaną określoną działalność. Dział 27. – Produkcja Urządzeń Elektrycznych zawiera producentów kabli, transformatorów, silników, AGD, oświetlenia, aparatury i osprzętu. Należy zdawać sobie sprawę, że firmy często rejestrując działalność nie przywiązywały wagi do podania właściwego numeru z PKD, odpowiadającego aktualnemu największemu wolumenowi rodzajowemu produkcji. Producent plastikowych rur elektroinstalacyjnych ma wpisany w REGON dział 22. z grupy Produkcja Wyrobów z Tworzyw Sztucznych.
Według systematyki PKWiU 2008 produkty naszego przemysłu występują głównie w dziale 27. Urządzenia Elektryczne i Nieelektryczny Sprzęt Gospodarstwa Domowego. Dział ten zawiera takie produkty jak: silniki, transformatory, zespoły prądotwórcze, stateczniki, aparatura rozdzielcza i sterownicza, bezpieczniki, przekaźniki, tablice sterownicze, baterie i akumulatory, przewody i kable, sprzęt instalacyjny, wtyczki, gniazda, sprzęt oświetleniowy, żarówki, izolatory, sprzęt do lutowania i spawania, elektromagnesy, rezystory, kondensatory. Dołączono do tego działu cały sprzęt AGD – poprzednio umieszczony gdzie indziej – i to zarówno elektryczny (pralki, lodówki, mikrofale), jak również kuchenki gazowe.
Elektronika i telekomunikacja są w odrębnym dziale 26. Znajdują się tam następujące grupy towarowe: telefony, radia, telewizory, monitory, komputery, laptopy, netbooki, bankomaty, terminale kasowe, liczniki energii, wody, gazu, kamery, anteny, odtwarzacze CD i DVD, mikrofony, słuchawki, aparaty elektrodiagnostyczne, urządzenia optyczne, lasery oraz pamięci i dyski magnetyczne. Statystyka handlu zagranicznego kieruje się jeszcze inną systematyką agregacji produktów. Jest to Polska Scalona Nomenklatura Towarowa Handlu Zagranicznego (PCN) powiązana z taryfami celnymi.
Przemysł w sprawozdawczości jest podzielony na trzy główne grupy:
Podstawą niniejszej analizy są dane statystyczne zaczerpnięte z publikacji Głównego Urzędu Statystycznego. Wyniki, jakie osiągnął przemysł elektryczny będziemy odnosić niekiedy do całości przetwórstwa przemysłowego jako do kategorii szerszej, w której się zawieramy.
Sprzedaż urządzeń elektrycznych – od momentu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. – rośnie w bardzo stabilnym, szybkim tempie – ujęcie wartościowe w cenach bieżących. Kryzys w latach 2008–2009 wyraża spadek sprzedaży w przemyśle przetwórczym o 3,63% w roku 2009 w stosunku do roku 2008. Rok 2010 jest już powrotem na ścieżkę szybkiego wzrostu aż o 13,7% w stosunku do roku 2009.
TABELA I. Wartość sprzedaży w przemyśle elektrycznym i przetwórczym (mln zł):
Lata | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 |
Przemysł przetwórczy | 571 664 | 649 352 | 739 455 | 769 679 | 741 741 | 843 433 |
Przemysł elektryczny | 19 485 | 23 503 | 29 553 | 31 855 | 34 379 | 38 349 |
Udział [%] | 3,41 | 3,62 | 4,00 | 4,14 | 4,63 | 4,55 |
Sektor elektryczny był odporny nawet na kryzys roku 2009 i nie zanotowano spadku wartości sprzedaży. Oczywiście niektóre grupy produktów w sektorze elektrycznym też miały spadki w roku 2009 w stosunku do roku poprzedniego.
Najbardziej wyraźny był spadek produkcji i sprzedaży wyrobów kablowych, silnie powiązanych z budownictwem. W roku 2011 – według najnowszych danych – wystąpiła dodatnia dynamika wynosząca 109,3% (okres od stycznia do sierpnia 2011 r. do analogicznego okresu w roku 2010). Wzrósł udział naszego sektora w całości przetwórstwa przemysłowego z 3,41 do 4,55%. Zatrudnienie w przemyśle elektrycznym w roku 2010 wynosiło 86,6 tys. osób i było niższe w stosunku rok do roku o 1,3%, co przy wzroście sprzedaży przekłada się na wzrost wydajności pracy o 11,9%. Przeciętna płaca brutto w tym sektorze wynosiła 3311,95 zł.
Wyniki finansowe firm o zatrudnieniu ponad 49 osób uległy w roku 2010 istotnej poprawie. Rentowność obrotu netto wzrosła z 4,8 do 6,1%. Dodatni wynik finansowy wykazuje 91,7% firm. Korzystając z rejestru REGON można ustalić, że na koniec 2010 roku w Polsce w całej gospodarce były 3 909 802 podmioty gospodarcze, w tym:
Przetwórstwem przemysłowym zajmowało się 181 610 podmiotów gospodarczych. Produkcją urządzeń elektrycznych w roku 2009 zajmowało się 2301 firm, tj. 1,27% firm, w tym 9 państwowych.Taka stosunkowo mała grupa firm ma udział w wolumenie wartości produkcji w wysokości 4,46%. Firm o zatrudnieniu przekraczającym 9 osób było 606, z następującym podziałem według wielkości sprzedaży: 116 firm (do 2 mln zł), 145 firm (2–5 mln zł), 103 firmy (5–10 mln zł), 88 firm (10–20 mln zł), 64 firmy (20–40 mln zł), 90 firm (ponad 40 mln zł).
W tabeli II zestawiono wielkości produkcji wyrobów przemysłowych w sektorze urządzeń elektrycznych. Dla zobrazowania sytuacji wyrobów elektrycznych na rynku polskim należy przyjrzeć się również eksportowi i importowi (dysponujemy danymi za rok 2009 – urządzenia elektryczne, według systematyki PKWiU dział 27.): eksport – 29 440,7 mln zł, w tym do UE 21 008,5 mln zł, import 24 839,0 mln zł, w tym z UE 15 623,4 mln zł.
TABELA II. Produkcja wyrobów przemysłowych w sektorze urządzeń elektrycznych:
Urządzenia elektryczne i nieelektryczny sprzęt gospodarstwa domowego | Jednostki | Lata | ||||||
2000 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | ||
Silniki elektryczne i prądnice (z wyłączeniem silników trakcyjnych)
w tym: silniki i prądnice prądu stałego
silniki prądu przemiennego
w tym: silniki jednofazowe
silniki wielofazowe
| tys. szt. MW
tys. szt. MW
tys. szt. MW
tys. szt. MW tys. szt. MW | 4250,7 9767
1389,0 83
2766,8 3852
2083,0 1217 683,8 2635 | 6853,4 12001
4045,1 235
2793,7 7707
1972 1366 821,7 6341 | 11992,5 11105
6942,9 469
5039,9 5274
4162,9 2043 877 3231 | 11932,3 14738
5947,9 203
5971,8 5400 5065,1 2112 906,7 3288 | 16329,8 16672
8348,7 331
7959,4 5704
7039,4 1639 919,9 4066 | 16049,6 17690
7958,7 290
8083 4593
7432,1 1463 650,9 3130 | 21723 18678
12118,2 405
9597,5 5950
8763,1 1795 834,4 4156 |
Prądnice prądu przemiennego | szt. | 92 | 93 | 86 | 142 | 154 | 136 | 134 |
Zespoły prądotwórcze z silnikami tłokowymi wewnętrznego spalania | szt. | 1837 | 8257 | 2681 | 2793 | 15822 | 8294 | 11452 |
Wielkość polskiego rynku elektrycznego można z pewnym przybliżeniem wyznaczyć wg reguły rynek = produkcja sprzedana – eksport + import. Polski rynek elektryczny w roku 2009 miał więc wielkość (wg przytoczonej reguły) 34 379 – 29 440 + 24 839 = 29 778 mln zł.
Udział poszczególnych grup towarowych wg PCN w eksporcie i imporcie w 2010 r. wartościowo przedstawiono w tabeli III. Nasz sektor notuje dobry wynik – sporą nadwyżkę bilansową handlu zagranicznego.
TABELA III. Udział grup towarowych wg PCN w 2010 roku:
Grupa towarowa | Eksport | Import |
tys. zł. | ||
Pralki | 2 971 189 | 799 285 |
Silniki i prądnice | 966 956 | 1 720 469 |
Zespoły prądotwórcze | 148 027 | 530 039 |
Transformatory i przekszatłniki | 2 557 962 | 2 588 032 |
Ogniwa i baterie | 177 548 | 228 205 |
Akumulatory | 1 505 164 | 1 195 017 |
Sprzęt gospodarstwa domowego | 419 675 | 285 550 |
Sprzęt oświetleniowy i sygnalizacyjny | 1 531 973 | 991 504 |
Urządzenia elektrotermiczne | 2 272 580 | 1 888 184 |
Aparatura elektryczna do 1 kW | 2 807 409 | 3 203 754 |
Kable, przewody, wiązki kablowe | 7 414 804 | 3 579 039 |
Oceniając rozwój przemysłu elektrotechnicznego w Polsce w ciągu ostatnich dwudziestu lat, a szczególnie w okresie ostatnich sześciu lat przynależności do UE można stwierdzić, że jesteśmy sektorem wzorcowym. Wiele dawnych, dużych firm państwowych odnalazło nową drogę rozwojową pod kierownictwem kapitału zagranicznego, inne sprywatyzowały się i pozostają spółkami kapitału polskiego.
Wreszcie wiele dawnych produkcyjnych zakładów rzemieślniczych przeżyło wspaniały rozwój i są to piękne, nowoczesne firmy niczym nie ustępujące zakładom z zachodniej Europy.
Wyniki liczbowe mówią same za siebie, możemy być tylko dumni, że nie ulegliśmy fali pesymizmu i jesteśmy nadal na fali wznoszącej. Podczas niedawnych obchodów 65. rocznicy działalności Instytutu Elektrotechniki w Warszawie wielu zasłużonych inżynierów przypominało, że już w przedwojennej Polsce powstały silne podwaliny przemysłu elektrotechnicznego. Polska Izba Gospodarcza Elektrotechniki przygotowuje się do wydania monografii opisującej pełne dzieje tego przemysłu. Uważamy za właściwy tytuł dla tej książki „Przemysł elektrotechniczny – polska specjalność gospodarcza”. Zwrócimy się do wszystkich najlepszych firm o pomoc w opracowaniu opisu historii oraz przede wszystkim współczesności naszych firm.
Autor: Janusz Nowastowski
REKLAMA |
REKLAMA |