Dynamiczny rozwój rynku biomasy

Produkcja energii odnawialnej w Polsce rośnie w ostatnich latach w szybkim tempie. Dużą zasługę ma w tym spalanie i współspalanie biomasy, z którego pochodzi połowa zielonej energii. Jak wynika z danych Agencji Rynku Energii, które podczas Forum Technologii w Energetyce – Spalanie Biomasy prezentowałMaciej Flakowicz z ARE, w ubiegłym roku aż 6000 GWh pochodziło ze spalania tego surowca. W ciągu ostatnich pięciu lat ta wielkość się potroiła. W tym czasie z 1 do 4 mln ton wzrosło zużycie biomasy w samych tylko dużych elektrowniach i elektrociepłowniach.

Zapotrzebowanie na biomasę nadal będzie dynamicznie rosnąć. Piotr Czopek z Departamentu Energetyki Ministerstwa Gospodarki przypomniał podczas swojej prezentacji na Forum, że zgodnie z Polityką energetyczną Polski do 2030 roku produkcja energii elektrycznej z biomasy ma wzrosnąć z obecnych 6 000 do 10 200 GWh w 2020 roku.

Forum Technologii w Energetyce – Spalanie Biomasy pokazało, że rządowe plany mają szanse na realizację. Już na 18 listopada planowane jest przekazanie do eksploatacji nowego kotła o mocy cieplnej 183 MW w Elektrowni Szczecin – poinformował podczas Forum Wiesław Wiśniewski, dyrektor ds. technicznych PGE GiEK Oddział ZE Dolna Odra. Instalacja będzie potrzebować rocznie blisko 700 tys. ton biomasy.

Jeszcze większą inwestycję realizuje francuski GDF Suez, który już w tej chwili zużywa rocznie 760 tys. ton tego surowca. W połowie sierpnia 2012 roku rozpocznie pracę największy na świecie blok opalany w 100 proc. biomasą – zapowiedział Mieczysław Kobylarz, dyrektor produkcji GDF Suez Energia Polska. „Zielony blok” Elektrowni Połaniec będzie mieć moc 190 MW.

Wyzwania przetwarzania i logistyki

Rosnące zapotrzebowanie rodzi problemy z zaopatrzeniem, na co powszechnie zwracali uwagę uczestnicy Forum w Bełchatowie. Piotr Frączkowski, główny specjalista ds. obrotu biomasą w spółce Elbis, która dostarczać będzie ten surowiec do wszystkich oddziałów największego producenta energii - PGE GiEK, zwrócił uwagę, że w kraju istnieje niecałe 11 tys. ha upraw energetycznych, z czego pozyskać można najwyżej 100 tys. ton biomasy. – Na rynku brakuje surowca, a ten który jest, często nie spełnia wymagań jakościowych. Na razie jesteśmy skazani na import – zauważył podczas swojego wystąpienia otwierającego Forum w Bełchatowie.

– Biomasy mamy w kraju dużo, musimy tylko nauczyć się ją zbierać – można było usłyszeć podczas dyskusji. Specjaliści uczestniczący w Forum podkreślali, że energetyka zawodowa powinna zainwestować w kontrakty długoterminowe z rolnikami, co pomogłoby rozwiązać problem zaopatrzenia po tym, jak od stycznia ubiegłego roku zrezygnowano z dopłat do upraw roślin energetycznych.

Podczas dyskusji i wystąpień zwracano także uwagę na organizowanie się samych rolników. W prezentacji Krzysztofa Cygana z PGE Elektrowni Opole i Wiktora Kozłowskiego z Elsamprojektu, który stworzył dla opolskiej elektrowni studium wykonalności instalacji do spalania biomasy, zwrócono uwagę, że elektrownia wybrała spalanie peletów słomowych zamiast słomy przywożonej w balotach (co byłoby jeszcze korzystniejsze pod względem efektywności ekonomicznej), ponieważ w regionie nie ma rozwiniętego systemu kontraktacji słomy natomiast handel peletami odbywa się na rynku ogólnopolskim. Prelegenci zauważyli, że wskazane byłoby wypracowanie przez organizacje rolników systemu kontraktacji i negocjacji cen z dużymi odbiorcami.

Szansę na zwiększenie krajowej podaży biomasy budowała obecność na bełchatowskim spotkaniu z cyklu PowerMeetings dostawców. Jak poinformował Mirosław Dudek, dyrektor ds. technicznych Farmutilu HS, jego firma zamierza jeszcze w tym roku rozpocząć produkcję pelet w przejętym niedawno zakładzie produkcyjnym. Odbiorem nawet kilku tysięcy ton biomasy miesięcznie, jakie Farmutil może produkować, zainteresowanych podczas Forum było przynajmniej kilku.

Ile potrzeba biomasy w biomasie by była biomasą?

Jednym z budzących największe zainteresowanie wystąpień, była prezentacja Zdzisława Murasa, dyrektora Departamentu Przedsiębiorstw Energetycznych Urzędu Regulacji Energetyki. Po godzinnej prezentacji dr Muras przez kolejną godzinę odpowiadał na pytania przedstawicieli przedsiębiorstw energetycznych. Najwięcej kontrowersji budził tzw. „udział biomasy w biomasie”, czyli zagadnienie zawartości frakcji biodegradowalnej  w biomasie, którą wytwórcy energii chcą spalać w ramach istniejącego systemu wsparcia świadectwami pochodzenia. Brak ostrych kryteriów ustawowych sprawia, że każdy budzący wątpliwości rodzaj biomasy URE ocenia osobno. Prelegent przedstawiał przykłady z praktyki regulatora. Jako jeden z kazusów podał próbkę biomasy, która pod względem zawartości frakcji biodegradowalnej oraz bazując na fizycznej obserwacji bardziej budziła skojarzenia z węglem brunatnym niż biomasą, do której dedykowany jest system wsparcia energii z OZE.

Nowoczesne technologie

Uczestnicy Forum dyskutowali także o nowych technologiach spalania biomasy. Jan Ćwieląg, kierownik działu projektowania koncepcyjnego Foster Wheeler Energia Polska, zwrócił uwagę na trudności związane ze spalaniem biomasy pochodzenia rolniczego, której udział zgodnie z prawem ma rosnąć. – Biomasa agro stawia przed projektantami kotłów duże wyzwania. Ma o wiele większy wpływ na korozję, jej spalanie może prowadzić do uzyskiwania gorszych parametrów pary – mówił podczas swojej prezentacji. Zapowiedział jednocześnie, że jego firma jest w trakcie opracowywania technologii kotłów rusztowych dedykowanych do spalania 100 proc. biomasy w jednostkach o mocy 10-30 MW. Tej wielkości instalacje będą wkrótce preferowane przez system wsparcia.

Wytwórcy inwestują w bezpieczeństwo

O bezpieczeństwie podczas eksploatacji bloków współspalających biomasę mówił podczas swojej prezentacji na Forum Jacek Czech, nadinspektor Okręgowego Inspektoratu Pracy w Katowicach. – Współspalanie biomasy jest dopuszczalne, o ile elektrownia czy elektrociepłownia zainwestuje w systemy zabezpieczeń ciągów nawęglania oraz zespołów młynowych przed pożarem i wybuchem. Na szczęście świadomość zagrożeń w ciągu ostatniego roku wzrosła. Przedsiębiorstwa inwestują w tej chwili w takie systemy. Powierzono także utrzymanie czystości na ciągach nawęglania firmom zewnętrznym, dzięki czemu ograniczono zagrożenie pożarem – podsumował wyniki swoich kontroli nadinspektor.

Branżę czekają zmiany

Zapowiadana od kilku lat ustawa o odnawialnych źródłach energii nabrała już kształtów i chociaż Ministerstwo Gospodarki nadal nie upubliczniło jej projektu, to podczas Forum Technologii w Energetyce – Spalanie Biomasy przedstawiciel Departamentu Energetyki Ministerstwa Gospodarki - Piotr Czopek - przedstawił jej najważniejsze elementy.

Zgodnie z wcześniejszymi deklaracjami polityków i urzędników ministerstw, ograniczone zostanie wsparcie współspalania i spalania biomasy w dedykowanych instalacjach o dużych mocach. Jak podkreślał podczas wystąpienia przedstawiciel resortu gospodarki, bez współspalania Polska nie osiągnie zaplanowanego poziomu 15,5 proc. udziału zielonej energii w 2020 roku, jednak kosztowne wsparcie certyfikatami powinno trafiać przede wszystkim tam, gdzie jest najbardziej potrzebne. W ocenie ministerstwa produkcja energii z biomasy radzi sobie bardzo dobrze.

Forum okazało się sukcesem

Jak podkreślali uczestnicy Forum Technologii w Energetyce – Spalanie Biomasy, takie spotkania są bardzo potrzebne branży.  Jestem zaskoczony organizacją forum. W tak dużym spotkaniu branżowym jeszcze nie uczestniczyłem. Pytania z sali świadczą także, że takie spotkanie było potrzebne – ocenia Forum Mirosław Dudek z Farmutilu. Jak dodaje Piotr Frączkowski z Elbisu istotne znaczenie ma dla jego firmy fakt, że udało mu się nawiązać kontakty biznesowe z potencjalnymi dostawcami biomasy. – Na Forum przedstawianych było bardzo wiele ciekawych prezentacji. Cieszę się, że mogłem się z nimi zapoznać – podsumowuje Zdzisław Muras z URE dodając, że część z nich będzie przydatna w pracach regulatora.

Sukces merytoryczny, organizacyjny i biznesowy

- Jako organizatorów bardzo ucieszyła nas zarówno frekwencja, jak i przebieg Forum. Stworzyliśmy jedyne w swoim rodzaju miejsce do spotkania prawie 300 ekspertów reprezentujących wszystkie koncerny energetyczne, dostawców technologii, produktów i usług związanych ze spalaniem biomasy, producentów i dystrybutorów biomasy oraz firmy logistyczne. Jakość i ilość rozmów, spotkań, prezentacji przekroczyła nasze najśmielsze oczekiwania. – ocenia Renata Kałużna, dyrektor zarządzający SC Consulting i PowerMeetings.pl.

W ocenach uczestników, zarówno ustnych w trakcie wydarzenia, pisemnych – udzielonych w ankietach, mailowych jak i telefonicznych – Forum stanowiło sukces merytoryczny, organizacyjny i biznesowy.

Kolejne spotkanie już 22-23 marca 2012, a druga edycja Forum 25-26 października 2012

- Przygotowując, wraz z dr Jarosławem Zuwałą, dyrektorem Centrum Badań Technologicznych w Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgla,  zakres merytoryczny Forum (Instytut w roku 2004 opracował i wdrożył w ponad 40 elektrowniach i elektrociepłowniach pionierski system bilansowania i certyfikacji energii z OZE wytwarzanej w procesach spalania i współspalania biomasy), zastanawialiśmy się, co jeszcze można powiedzieć o biomasie, czego nie słyszała już cała Polska oraz czy planowane wydarzenie znajdzie swoje miejsce na rynku przepełnionym różnymi, mniejszymi i większymi imprezami w tym temacie. Dziś możemy śmiało powiedzieć, iż Forum wpisuje się w kalendarz najważniejszych dorocznych spotkań branżowych. – podsumowuje Renata Kałużna.

Już dziś organizatorzy są w trakcie przygotowywania dwóch kolejnych wydarzeń poświęconych biomasie:

22-23 marca 2012 – Forum Biomasy – Produkcja, Kontraktowanie, Logistyka