Modyfikacja norm dotyczących instalacji elektrycznych niskiego napięcia

Przedstawiono modyfikację i uaktualnienia podstawowej normy dotyczącej instalacji elektrycznych niskiego napięcia - „PN-HD 60364 Instalacje elektryczne niskiego napięcia”. Omówiono zmiany wprowadzone w części 6 normy (PN-HD 60364-6) obejmującej wymagania dotyczące sprawdzania instalacji przy badaniach odbiorczych i okresowych, zasady ochrony przeciwporażeniowej znowelizowanej normy PN-HD 60364- 4-41 oraz ustanowienie i wprowadzenie przedstawionych norm dotyczących ochrony odgromowej.

Obecnie przeprowadzana jest modyfikacja i uaktualnienie podstawowej międzynarodowej normy dotyczącej instalacji elektrycznych niskiego napięcia i w konsekwencji odpowiedniej
normy polskiej. W wersji krajowej ta wieloczęściowa norma ukazuje się pod częściowo zmienionym oznaczeniem i tytułem. Obecnie Polska Norma oznaczona jest „PN-HD 60364 Instalacje elektryczne niskiego napięcia”.
Ustanowiona jest część 6 normy PN-HD 60364-6 Instalacje elektryczne niskiego napięcia, Część 6: Sprawdzanie. Norma ta, w obecnym ujęciu, obejmuje wymagania dotyczące sprawdzania instalacji przy badaniach odbiorczych i okresowych.
Obecnie przygotowane są do ustanowienia dwie podstawowe części omawianej normy:
• PN-HD 60364-1 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część.1. Wymagania podstawowe, ustalanie ogólnych charakterystyk, definicje.
• PN-HD 60364-4-41 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym. Ponadto przygotowywane są do ustanowienia dalsze, zmodyfikowane części normy, dotyczące rozwiązań instalacji elektrycznych.
• PN-HD 60364-5-54 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-54: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Uziemienia, przewody ochronne i przewody połączeń ochronnych. • PN-HD 60364-5-559 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-55: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego – Inne wyposażenie, Sekcja 559: Oprawy oświetleniowe i instalacje oświetleniowe.
• PN-HD 60364-7-701 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 7-701: Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji – Pomieszczenie wyposażone w wannę lub natrysk.
Zasady ochrony przeciwporażeniowej w znowelizowanej normie PN-HD 60364-4-41 przedstawiają wymagania ochrony w układzie częściowo zmodyfikowanym. Podstawowe zasady oczywiście nie uległy zmianom.
Ochrona przeciwporażeniowa w instalacjach elektrycznych powinna zapewniać bezpieczne korzystanie z samej instalacji jak przyłączonych do niej odbiorników i urządzeń.
Powinna nie dopuścić do przepływu prądu wrażeniowego przez ciało człowieka lub zwierzęcia, lub ograniczyć czas przepływu prądu rażeniowego przez samoczynne wyłączenie zasilania dla zapobieżenia powstaniu groźnych dla zdrowia i życia skutków patofizjologicznych. Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym w normalnych warunkach pracy instalacji elektrycznej jest zapewniona przez środki ochrony podstawowej (ochrony przed dotykiem bezpośrednim), a ochrona w warunkach pojedynczego uszkodzenia jest zapewniona przez środki ochrony przy uszkodzeniu (ochrony przy dotyku pośrednim). Norma wymaga stosowania w układach a.c., w niektórych specjalnych instalacjach oraz
w specjalnych warunkach wpływów zewnętrznych ochrony uzupełniającej. W układach a.c. realizowana jest przede wszystkim za pomocą urządzeń różnicowoprądowych oraz podatkowych ochronnych połączeniach wyrównawczych. Dodatkowe wymagania dotyczące instalacji w specjalnych warunkach przedstawione są w istniejących, a obecnie również
modyfikowanych częściach 700 normy PN-HD 60364. Pewną trudność stanowić może korzystanie z dawniej ustanowionych części 700, które zawierają odniesienia do uprzedniego wydania normy, tj. PN-IEC 60364-4-41. Poniżej przedstawiono w skrócie podstawowe wymagania ujęte w znowelizowanej normie.
Ochrona podstawowa (ochrona przed dotykiem bezpośrednim)
Obecne wydanie podaje następujące zestawienie środków ochrony podstawowej:
– izolacja podstawowa części czynnych,
– izolacja podwójna lub izolacja wzmocniona,
– przegrody lub obudowy,
– przeszkody,
– umieszczenie poza zasięgiem ręki.
Ostatnie trzy wymienione środki stosowne są tylko w instalacjach dostępnych dla osób wykwalifikowanych. Izolacja podwójna lub wzmocniona zapobiega pojawieniu się napięcia na częściach dostępnych przewodzących w przypadku uszkodzenia izolacji podstawowej.
Wymagania dotyczące ochrony podstawowej ujęte są w znowelizowanej normie w wydzielonym, normatywnym załączniku.

Ochrona przy uszkodzeniu (ochrona przy dotyku pośrednim)

Ochrona ta powinna być realizowana przez samoczynne wyłączenie zasilania. Dodatkowymi zaleceniami ograniczającymi zagrożenia przy dotyku jest stosowanie:
– izolacji podwójnej,
– izolacji wzmocnionej,
– obwodów bardzo niskiego napięcia SELV i FELV.

Ochrona uzupełniająca

Ochrona ta powinna być realizowana przez zastosowanie:

– urządzenia ochronnego różnicowoprądowego o znamionowym prądzie różnicowym nieprzekraczającym 30 mA,
– ochronnych połączeń wyrównawczych dodatkowych.
W normie przedstawione są również, w wydzielonym załączniku, środki ochrony, gdy instalacja jest pod nadzorem osób o odpowiednich kwalifikacjach. Są to: wymagania dotyczące instalacji w nieprzewodzących pomieszczeniach, instalacji z zastosowaniem nieuziemionych połączeń wyrównawczych oraz stosowania separacji elektrycznej.
W normie podano maksymalne czasy samoczynnego wyłączenia w przypadku wystąpienia zwarcia. Dla przypadków dotyczących najpowszechniejszych instalacji, tj. instalacji elektrycznej prądu przemiennego o napięciu nominalnym w zakresie 120 V <U0 ≤ 230 V czas ten wynosi 0,4 s. Wymagania te dotyczą obwodów odbiorczych, w obwodach rozdzielczych czas wyłączenia może być dłuższy, nieprzekraczający jednak 5 s.
Jeżeli samoczynne wyłączenie zasilania nie może być uzyskane we właściwym czasie, to powinny być zastosowane ochronne połączenia wyrównawcze dodatkowe.
Części przewodzące dostępne instalacji elektrycznej powinny być połączone przewodem ochronnym do głównego zacisku (szyny) uziemiającego instalacji, który powinien być następnie połączony z uziemionym punktem neutralnym lub punktem środkowym układu zasilania.
Zaleca się dodatkowe uziemianie przewodów ochronnych, w możliwie równomiernych odstępach, dla zapewnienia, aby ich potencjał w przypadku zwarcia był bliski potencjałowi ziemi.
Przewody ochronne powinny być również uziemiane w miejscu wprowadzenia ich do każdego z budynków lub obiektów. Zapewnia to utrzymanie potencjału ziemi na przewodzie
ochronnym przyłączonym do części przewodzących dostępnych urządzeń elektrycznych w normalnych warunkach pracy instalacji elektrycznej. Podobnie przeprowadzana jest modyfikacja norm regulujących ochronę odgromową obiektów. Przetłumaczone
i przygotowane do ustanowienia są wszystkie cztery części normy.
• N-EN 62305-1 Ochrona odgromowa – Część 1: Zasady
ogólne.
• PN-EN 62305-2 Ochrona odgromowa – Część 2: Zarządzanie
ryzykiem.
• PN-EN 62305-3 Ochrona odgromowa – Część 3: Uszkodzenia
fizyczne obiektu i zagrożenia życia.
• PN-EN 62305-4 Ochrona odgromowa – Część 4: Urządzenia
elektryczne i elektroniczne w obiektach.
Ustanowienie i wprowadzenie przedstawionych norm dotyczących ochrony odgromowej, obejmującej kompleksowo całość zagadnień związanych z ochroną odgromową, a szczególnie z ustanowieniem szczegółowych wymagań dotyczących rozwiązań urządzeń piorunochronnych, pozwoli wycofać dotychczasowe, liczne normy dotyczące wymienionej
dziedziny.
W normie podane są nie tylko wymagania, ale również zalecenia i przykłady rozwiązań. Z istotniejszych zmian z zakresu terminologii jest przyjęcie terminu „urządzenie piorunochronne” w miejsce „instalacja odgromowa”.

Autor: Antoni Wolski