Czy diody elektroluminescencyjne mogą być zamiennikami tradycyjnych żarówek?

Rozporządzenie Komisji (WE) NR 244/2009 z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla bezkierunkowych lamp do użytku domowego nakazuje stopniowe wycofywanie tradycyjnych żarówek.

W związku z Rozporządzeniem od 1 września 2009 z półek sklepowych sukcesywnie znikają:

• żarówki z bańkami matowymi wszystkich mocy,
• żarówki z bańką przeźroczystą, których moc przekracza 80 W, 
• świetlówki kompaktowe nie posiadające klasy A. 

W następnych latach będą wycofywane żarówki o mniejszych mocach (75W w 2010 r., 60W w 2011 r., 40W i mniej w 2012 r.). 

Świetlówki kompaktowe

Popularnym zamiennikiem żarówek są świetlówki kompaktowe. Niestety mają one cechy stawiające pod znakiem zapytania sens takiej zamiany, w sytuacjach gdy światło w danym pomieszczeniu włącza się często, ale na krótki czas. Do takich pomieszczeń należą:

• komórki,
• garaże,
• piwnice,
• strychy,
• pomieszczenia WC,
• korytarze w mieszkaniach i w budynkach gospodarczych,
• wiele innych, małych pomieszczeń pomocniczych i  magazynowych w budynkach przemysłowych i nieprzemysłowych. 

Ponieważ czas osiągania pełnego strumienia przez świetlówkę kompaktową sięga kilku minut, często włącza się ją z pewnym wyprzedzeniem i nie wyłącza wychodząc nawet na krotko z pomieszczenia. W tym czasie energia pobierana z sieci zużywana jest bezużytecznie. Żarówkę można włączać tylko na czas faktycznie potrzebny. Dlatego w tych pomieszczeniach doskonale sprawdzały się dotychczas standardowe żarówki. A za tym świetlówki kompaktowe opłaca się instalować tylko w takich miejscach, w których użytkowane są przynajmniej przez kilka godzin dziennie.

Fakt krótkiego użytkowania światła w skali doby i roku sprawia, że pod znakiem, zapytania staje opłacalność wymiany żarówki na świetlówkę kompaktową, ze względu na znacznie wyższe koszty tej drugiej (dobrej jakości) w stosunku do ceny żarówki. W takich przypadkach w miejsce standardowej żarówki można zastosować żarówkę halogenową o nieco większej skuteczności oraz dwukrotnie większej trwałości, ale za to znacznie droższą.

Drugim problemem są gabaryty świetlówek kompaktowych i żarówek. Nie wszystkie lampy mają porównywalne kształty i wymiary. W niektórych przypadkach występuje  konieczność wymiany także oprawy, co podnosi koszt operacji, a jej efektywność ekonomiczną stawia pod znakiem zapytania. Wśród zamienników żarówek wymienia się coraz częściej lampy diodowe.

Lampy diodowe

Dioda LED (ang. Light Emitting Diode)  składa się z dwu warstw półprzewodników typu: „p” i „n” tworzących tzw. złącze epilaktyczne, w którym energia elektryczna jest przetwarzana bezpośrednio na światło. Z chwilą spolaryzowania złącza w kierunku przewodzenia, elektrony przechodząc do obszaru o niższym poziomie energetycznym, oddają część swojej energii w postaci kwantu energii świetlnej. 

Średnia deklarowana przez producentów trwałość diod LED wynosi 50000 godzin, a ich skuteczność świetlna  jest porównywalna ze świetlówkami kompaktowymi. Jednak moce i strumienie świetlne oferowanych lamp diodowych są na dzień dzisiejszy zbyt małe aby mogły zastąpić żarówki o większych mocach. Diody LED na razie dobrze spełniają swoje funkcje jako zamienniki żarówek wyposażonych w wewnętrzny odbłyśnik, a także do:

• oświetlania miejscowego lad kuchennych,
• w lampkach przy łóżku,
• jako elementy dekoracyjne.

W tym ostatnim przypadku wykorzystuje się różne barwy światła diod LED, w tym także układy trzydiodowe R G B (red-green-blue).

Dynamiczny rozwój tego typu źródeł światła daje jednak nadzieję, że w niedalekiej przyszłości mogą stać się rozsądną alternatywą dla innych typów lamp.

Więcej informacji na temat nowoczesnych źródeł światła i ich zastosowaniach w oświetleniu wnętrz oraz z zakresu instalacji elektrycznych znajdą Państwo w poradniku „Instalacje elektryczne i teletechniczne” Wydawnictwa Verlag Dashofer.