Czystsza energia dla wiejskich gmin

fot. RIGRID

Dobiegający końca w Puńsku projekt RIGRID - inteligentnych sieci elektroenergetycznych na obszarach wiejskich – jest szansą dla niewielkich gmin na rozwój ekonomiczny, ale też społeczny. Dla Puńska stał się impulsem do szerszego otwarcia na świat i odważniejszego starania się o dofinansowanie projektów związanych z odnawialnymi źródłami energii (OZE).

Puńsk to mała wieś na granicy z Litwą. Na dwa lata stał się jednak swoistym poligonem doświadczalnym w temacie mikrosieci i optymalnego zarządzania energią oraz infrastrukturą energetyczną na obszarach wiejskich. To właśnie tu – w partnerstwie z niemieckim Dardesheim - prowadzono działania w ramach międzynarodowego projektu RIGRID (Rural Intelligent Grid), czyli inteligentnych sieci elektroenergetycznych. Dardesheim, nazywane „miastem odnawialnej energii”, było inspiracją i dobrym przykładem, ponieważ od dłuższego czasu realizuje projekty związane z OZE, przynoszące liczne korzyści społeczne i ekonomiczne dla regionu. Na tym wiejskim obszarze znajduje się już ponad 30 wiatraków. Zaopatrują w pełni miasto Dardesheim i dalszy region hrabstwa Halberstadt w ok. 130 mln kWh wraz z 330 tys. kWh z ogniw fotowoltaicznych zielonej energii rocznie. Inwestycje w OZE przyczyniły się do poprawy jakości powietrza w regionie oraz powstania nowych miejsc pracy.

Puńsk został wybrany nieprzypadkowo. Ta niewielka gmina mierzy się z wieloma typowymi dla wiejskich gmin w Polsce problemami demograficznymi i ekonomicznymi: brakiem stabilności w dostawach energii oraz wysokimi stratami przesyłowymi, niskim poziomem wykorzystania OZE, spadkiem populacji.

– Obserwujemy coraz większy pobór energii, mamy też dużo instytucji i budynków użyteczności publicznej korzystających z energii elektrycznej. Zależy nam na tym, aby była ona tańsza, ale także nie szkodziła środowisku naturalnemu. Liczymy też, że w przyszłości udział w projekcie RIGRID będzie miał korzystne oddziaływanie społeczne również i na gminy sąsiednie – mówi Witold Liszkowski, wójt gminy Puńsk.

Wirtualnie przetestować, aby dobrze zaplanować

Realizowany na Suwalszczyźnie projekt RIGRID miał charakter bardzo praktyczny. W Puńsku powstała instalacja demonstracyjna oraz narzędzia do interaktywnego planowania. Pozwalają one z wyprzedzeniem planować jak najlepszą lokalizację nowych inwestycji OZE oraz ich włączenie do lokalnej sieci elektroenergetycznej, biorąc także pod uwagę czynniki ekonomiczne (opłacalność inwestycji) oraz społeczne (udział mieszkańców w procesie decyzyjnym). Przykładem niech będzie przetestowany w trakcie realizacji projektu scenariusz planowania optymalnych struktur mikrosieci w samym Puńsku. Zaplanowano przebieg linii elektroenergetycznych oraz lokalizację wybranych instalacji wytwórczych, np. turbin wiatrowych (WT), paneli fotowoltaicznych na dachach wybranych budynków (PV), bateryjnego zasobnika energii elektrycznej (BES) czy agregatu prądotwórczego (RE). Sprawdzono, w jaki sposób przewody elektroenergetyczne i nowe obiekty będą widoczne w ogólnej perspektywie miejscowości oraz z sąsiadujących budynków. Przetestowano również potencjalny poziom generowanego przez turbiny hałasu, a nawet to, w jaki sposób rosnąca we wsi zieleń może blokować panelom fotowoltaicznym dostęp do światła słonecznego. W ten sposób powstała lista miejsc zalecanych do budowy instalacji OZE oraz tych, które nie spełniają wymogów. Okazało się np., że lokalizacja turbiny wiatrowej WT2 jest niekorzystna ze względu na zakres widoczności i emitowanego hałasu, a miejsce zaplanowane pierwotnie pod zasobnik energii nie jest rekomendowane z powodu sąsiedztwa budynku szkolnego. Końcowym efektem testów była zaktualizowana mapa Puńska z naniesionymi alternatywnymi lokalizacjami niektórych instalacji.

Mapa planowanych lokalizacji obiektów oraz linii elektroenergetycznych w ramach nowo projektowanej struktury mikrosieci w Puńsku - przed testami

Mapa możliwej lokalizacji obiektów oraz linii elektroenergetycznych w ramach nowo projektowanej struktury mikrosieci w Puńsku - po zweryfikowaniu w programie RIGRID

Międzynarodowy projekt dobrym początkiem

Jak udział w projekcie RIGRID zmienił sytuację w gminie? Puńsk składa obecnie sporo wniosków na zainstalowanie OZE – zarówno w budynkach użyteczności publicznej, jak i w prywatnych gospodarstwach. RIGRID pokazał, że gmina jest wiarygodna, gotowa działać w tym sektorze, a jej starania są warte dofinansowania. Oprócz tego gromadzenie energii z OZE pozwoli na oszczędności i większe bezpieczeństwo energetyczne gminy. A współpraca z jednostkami badawczymi i firmami specjalizującymi się w nowoczesnych technologiach stanowi impuls do dalszych inicjatyw.

- Wizualizacja tego, co możemy zrobić w Puńsku i jak możemy to rozsądnie zaplanować, pozwala wyjść naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców. Ludzie widzą, co może zostać wybudowane i gdzie oraz co im to przyniesie – podkreśla wójt Liszkowski. - Jesteśmy przekonani, że będą dzięki temu wspierać gminne pomysły i będą wiedzieli, że OZE nie szkodzi środowisku. Dla nas to dobry dowód, że możemy dalej działać i realizować inwestycje związane z OZE.

W gminie działa też punkt informacyjny o projekcie RIGRID. Przygotowany został z myślą nie tylko o mieszkańcach regionu, ale również lokalnych samorządowcach oraz potencjalnych inwestorach, którzy byliby zainteresowani efektami projektu i wykorzystaniem opracowanych technologii.

– Duże znaczenie ma potrzeba komunikowania efektów projektu RIGRID mieszkańcom, a także  zainteresowanym środowiskom czy też potencjalnym inwestorom. Efekty projektu powinny przyciągać inwestorów oraz stwarzać nowe warunki funkcjonowania mieszkańców gminy: kilka dni w roku darmowej energii, jaki i możliwość monitorowania  oraz optymalnego wykorzystania lokalnego potencjału energetycznego. Także w zakresie potencjalnych, nowych odnawialnych źródeł zasilania w energię elektryczną – mówi Michał Ramczykowski, prezes Europejskiego Instytutu Miedzi odpowiedzialnego w projekcie za komunikację.

Projekt RIGRID zrealizowało polsko-niemieckie konsorcjum, w skład którego weszli Fraunhofer IFF, Electrum sp. z o.o., Instytut Elektroenergetyki Politechniki Warszawskiej oraz Europejski Instytut Miedzi. Sfinansowany został przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w Polsce oraz Federalne Ministerstwo Gospodarki i Energii w Niemczech w ramach inicjatywy ERA-Net Smart Grids Plus.