 |
|
|
|
ARTYKUŁY Elektrotechnika Rozporządzenie CPR (Construction Products Regulation) - nowa klasyfikacja kabli i przewodów |
|
Na rynku kablowym nie było od dawna tak dużych zmian, jakie wprowadziło Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr. 305/2011 znane jako CPR czyli Construction Products Regulation.
Po rocznym okresie, w trakcie którego wszystkie zainteresowane strony miały czas na dostosowanie się do jego zapisów, od 1 lipca 2017 roku zaczęło ono obowiązywać w pełnym zakresie w odniesieniu do kabli i przewodów, uznanych jako wyroby budowlane zgodnie z Załącznikiem IV do rozporządzenia.
Rozporządzenie to odnoszące się do bezpieczeństwa pożarowego obiektów budowlanych definiuje nowe podejście do oceny kabli i przewodów, jako wyrobów budowlanych poprzez zharmonizowanie badań oraz klasyfikacji kabli i przewodów w zakresie reakcji na ogień i wprowadza obowiązek deklarowania przez producenta właściwości użytkowych wyrobu w odniesieniu do zasadniczych charakterystyk - a nie jak miało to miejsce wcześniej deklarowanie zgodności z normą lub aprobatą.
Wdrożenie norm EN 13501-6 i EN 50575 oznacza dla wszystkich producentów lub importerów to, iż dużo łatwiej będzie można się posługiwać parametrami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo pożarowe, zarówno w projektowaniu jak i określaniu wymagań przez zamawiającego. W szczególności w przypadku projektowania budowli oraz dostarczania kabli w ramach UE, gdzie do tej pory były różne uregulowania w tej dziedzinie. Należy tutaj również zaznaczyć, iż CPR nie odnosi się do wszystkich wyrobów kablowych, a tylko do tych które zostały wyprodukowane i wprowadzone do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach.
Grupa TFKable jako czołowy europejski producent kablowy, wprowadziła pierwsze wyroby na rynek zgodne z CPR już w styczniu 2017 roku stale powiększając bazę produktów przez kolejne miesiące. Na dzień dzisiejszy baza ta obejmuje ponad 18 tysięcy konstrukcji i stale się powiększa realizując zapotrzebowania rynków europejskich.
Zgodnie z Rozporządzeniem 305/2011 wprowadzona została nowa klasyfikacja dla kabli dotycząca reakcji na ogień. Obecnie stosowane klasy reakcji na ogień to odpowiednio Aca, B1ca, B2ca, Cca, Dca, Eca oraz Fca przy czym należy je rozumieć w ten sposób, iż Aca oznacza wyrób niepalny, a Fca wyrób łatwopalny, jednocześnie nie spełniający wymogów klas wyższych. W praktyce jednak mając na względzie obecnie używane materiały do produkcji kabli i przewodów producenci będą udostępniać na rynku wyroby w klasach od B2ca do Fca.
W zależności od klasy reakcji na ogień do której zostaną zaklasyfikowane kable i przewody, podlegają one przyjętym w Rozporządzeniu CPR Systemom Oceny Zgodności 1+, 3 lub 4, które określają m.in. rodzaj potwierdzających dokumentów i zakres nadzoru produkcyjnego.
W Systemach Oceny Zgodności 1+ i 3, badania kabli i przewodów muszą być przeprowadzone w notyfikowanych przez Komisję Europejską laboratoriach badawczych i jednostkach certyfikujących wyroby budowlane.
Tylko w przypadku Systemu Oceny Zgodności 4, który dotyczy klasy Fca, dany wyrób może być przebadany w laboratorium producenta.
W Polsce notyfikację oraz certyfikację w zakresie systemów zgodności 1+ oraz 3 otrzymały dwie instytucje tj.: ITB (Instytut Technik Budowlanych) oraz CNBOP (Centrum Naukowo Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej). Tym nie mniej każdy producent bądź importer może badać swoje wyroby w dowolnej jednostce na terenie UE posiadającej odpowiednie uprawnienia w zakresie CPR.
Należy także wziąć pod uwagę, iż dla klas B2ca, Cca oraz Dca muszą być przeprowadzone dodatkowe klasyfikacje w zakresie emisji dymów – s (smoke), spadający na podłoże kropel – d (droplets) oraz korozyjności – a (acidity).
Po przeprowadzeniu wszystkich wymaganych badań dla klasy B2ca, Cca i Dca, wyrób otrzyma pełną klasyfikację w zakresie reakcji na ogień, jak w poniższym przykładzie:
W klasie Eca oraz Fca wykonywane jest wyłącznie badanie na pojedynczej pionowej próbce wg EN 60332-1-2 i nie występują tutaj dodatkowe klasyfikacje (s, d, a).
Poniższa tabela podsumowuje przedstawione wyżej zagadnienia, a także daje pogląd na zakres systemów oceny zgodności w odniesieniu do zakresu kompetencji, obowiązków laboratoriów, jednostek certyfikujących i producenta.
Rozporządzenie CPR to nie tylko ujednolicone standardy badań pod kątem bezpieczeństwa pożarowego i nowe klasy palności, ale także odpowiednia informacja przekazana odbiorcom i wykonawcom w postaci znaku CE, Deklaracji Właściwości Użytkowych oraz etykiety produktowej. Oznakowanie CE musi być umieszczone na samym wyrobie lub etykiecie, lub jeśli nie jest to możliwe z uwagi na charakter wyrobu (np.: mała średnica) umieszcza się je na opakowaniu lub dokumentach towarzyszących. Zgodnie z wymaganiami rozporządzenia CPR zmienia się również zawartość etykiety, na której oprócz standardowych danych wyboru, jakie były umieszczane do tej pory doszły takie informacje jak: dwie ostatnie cyfry roku, w którym znak CE został po raz pierwszy umieszczony na wyrobie, numer referencyjny Deklaracji Właściwości Użytkowych, klasa reakcji na ogień, numer normy przedmiotowej wyrobu budowlanego, numer jednostki notyfikowanej, czy wyrób zawiera substancje niebezpieczne oraz zamierzone zastosowanie.
Deklaracja Właściwości Użytkowych (DWU), także znana jako DoP (z ang. Declaration of Performance) to nowy dokument, który równolegle towarzyszy znanej już Deklaracji Zgodności. Producenci muszą zapewnić elektroniczny dostęp do swoich DWU, a także przechowywać je przez okres 10 lat od momentu wprowadzenia wyrobu budowlanego do obrotu. Deklaracja taka zawiera zestaw podstawowych informacji, które musi podać każdy producent lub importer, dzięki czemu taki dokument jest zawsze czytelny, zrozumiały i jednoznacznie porównywalny z tymi samymi dokumentami innych producentów. Na stronie internetowej Grupy TFKable (https://www.tfkable.com/produkty/wyszukiwarka-produktow.html) znajduje się specjalnie dedykowana wyszukiwarka DWU (DoP), która w prosty i intuicyjny sposób pozwala w żwybranym języku pobrać dokument. Można go wyszukać zarówno po nazwie wyrobu lub jej części, jak również po klasie reakcji na ogień. W chwili obecnej dysponujemy ponad 1600 DWU w 14 językach.
Od kwietnia 2017 roku zauważalne było na rynku coraz bardziej rosnące zainteresowanie na wyroby objęte CPR, a od 1 lipca kiedy wymagania Rozporządzenia CPR odnoszące się do kabli i przewodów i stosowanie normy EN 50575 stały się obowiązkowe, producenci mają już obowiązek dostaw wyłącznie wyrobów zgodnych z rozporządzeniem, ich odpowiedniego oznakowania i udostępnienia właściwej dokumentacji. Nie dotyczy to natomiast kabli i przewodów, które zostały wprowadzone do obrotu czyli udostępnione po raz pierwszy przed datą 1 lipca 2017.
Dodatkowo na rynku daje się także zauważyć szybko rosnące zapotrzebowanie na wyroby sklasyfikowane w klasach Dca i B2ca - co wiąże się z wytycznymi, jakie zawiera przytacza nowo wydana norma SEP „N SEP-E-007:2017-09”. Zgodnie z przywołaną normą klasa Dca obejmuje budynki typ ZL I, ZL II, ZL III, ZL IV i ZL V, a także budynki wysokie (W) i wysokościowe (WW), przy czym wytyczne te nie dotyczą dróg ewakuacyjnych w tych budynkach, dla których wymaganą klasę reakcji na ogień podwyższono do B2ca. Klasie Eca zostały przypisane budynki o mniejszej kubaturze, mieszkalne, jednorodzinne, o mniejszej ilości kondygnacji, a także produkcyjne, magazynowe i inwentarskie. Można zatem wnioskować, że tradycyjnie stosowane przewody PVC będą zastępowane na nowych inwestycjach przez wyroby bezhalogenowe (LSOH) lub z uniepalnionego PVC.
Norma N SEP-E-007:2017-09 nie jest dokumentem, którego stosowanie w Polsce jest obowiązkowe, jednak ze względu na brak uregulowań prawnych lub innych norm, wytyczne w niej zawarte są rekomendowane do stosowania w zakresie doboru kabli i przewodów ze względu na ich reakcję na ogień.
Większość krajów UE nie posiada jeszcze krajowych przepisów prawnych lub wytycznych stosowania kabli i przewodów o określonych klasach w różnego rodzaju obiektach budowlanych , ale takowe prawdopodobnie zaczną się pojawiać w kolejnych miesiącach. Co warte odnotowania w kwestii przyporządkowywania klas reakcji na ogień do poszczególnych budynków i budowli UE dała dowolność ich kształtowania każdemu krajowi. Może być zatem tak, iż kraje które używają kabli i przewodów wykonanych według tych samych standardów mogą mieć zupełnie inne wymagania, co do ich właściwości związanych z bezpieczeństwem pożarowym.
Jeśli chodzi o ofertę Grupy TFKable w zakresie CPR w klasach najwyższych – B2ca oraz Cca znalazły się wyłącznie kable i przewody bezhalogenowe np.: N2XH, N2XCH, NHXMH, H07Z-U czy H07Z-R. Klasa Dca to wyroby z uniepalnionego PVC np.: YnKY, YnKXS, YnAKY, YnAKXS, YnKSY, YnKSXS, przewody YnDY(p) oraz część bezhalogenowych jak światłowody WD-NOTKMd czy kable do falowników typu 2XSLCHK. W niższej klasie Eca znajdziemy w przeważającej większości kable PVC, ale także wyroby z gumy oraz wybrane kable średniego napięcia. Najniższa klasa Fca zawiera w głównej mierze wyroby polietylenowe których sporą część stanowią kable światłowodowe i telekomunikacyjne. Cały zakres kabli i przewodów dla rynku polskiego można znaleźć w przewodniku CPR dostępnym na stronie internetowej Grupy TFKable - Przewodnik Kabli i Przewodów objętych rozporządzeniem CPR). Zawiera on dodatkowo opracowane podziały klas odporności na ogień dla poszczególnych budynków, które odpowiadają tym z opublikowanej normy SEP. Można zatem w przejrzysty sposób dobrać odpowiedni typ kabla w zależności od typu budynku.
Rozporządzenie 305/2011 oprócz pozostawienia poszczególnym krajom UE decyzji odnośnie kształtowania polityki bezpieczeństwa pożarowego obiektów w zakresie stosowanych klas reakcji na ogień, dopuszcza również doprecyzowanie ogólnych zapisów w nim zawartych. I tak jednym z najbardziej istotnych zagadnień jest doprowadzanie energii elektrycznej lub sygnału do budynku. W wielu przypadkach przyłącza kabli zewnętrznych znajdują się wewnątrz obiektu, co wymusza zastosowanie wyrobów nie objętych CPR. Przywoływana tu norma SEP dopuszcza ich stosowanie „jeżeli główny punkt zasilania budynku znajduje się w oddzielnym pomieszczeniu zlokalizowanym bezpośrednio przy ścianie zewnętrznej budynku, poza ciągami komunikacyjnymi, trasa kablowa nie jest prowadzona przez inne pomieszczenia, a długość odcinka linii kablowej wewnątrz budynku nie przekracza 5 m.”
Kolejną kwestią, której nie można pominąć, a która jest dość często podnoszona w dyskusjach to całkowite wyłączenie z rozporządzenia CPR kabli i przewodów z podtrzymaniem funkcji takich jak FE180, E30/60/90, PH90 itp. Nie zostały one ujęte w normie PN-EN 50575, zatem należy się spodziewać jej ewentualnego rozszerzenia lub wydania nowej, która obejmie swoim zakresem te wyroby.
W związku z brakiem regulacji dotyczącym kabli funkcyjnych (Fire Resistant) Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa (w oparciu o ustawę o wyrobach budowlanych) wprowadziło rozporządzenie w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych, zgodnie z którymi dla wyrobów nie objętych normą zharmonizowaną PN EN 50575 tj.:
musi być wystawiana Krajowa Deklaracja Właściwości Użytkowych (KDWU) w oparciu o Krajowy Certyfikat Właściwości Użytkowych.
Nadal pozostają ważne dokumenty (do upływu terminu ważności) wydane dla tych wyrobów przed wejściem w życie w/w rozporządzenia MIiB tj. aprobaty techniczne i certyfikaty zgodności, które mogą być podstawą wystawienia Krajowej Deklaracja Właściwości Użytkowych (KDWU) oraz świadectwa dopuszczenia - wystawione na podstawie odrębnych przepisów prawnych.
Obecnie na naszym rodzimym rynku nie ma za dużo opracowań dotyczących CPR. Póki co jedynym dokumentem jest wspomniana już norma wydana przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich o numerze N SEP-E-007:2017-09. Zawarte są w niej podstawowe informacje dotyczące rozporządzenia oraz zaproponowany podział klas palności ze względu na rodzaj budynku. Kolejne wydawnictwo to Przewodnik kabli i przewodów objętych rozporządzeniem CPR, który opracowała Grupa TFKable. Jest to zbiór dostępnych na rynku polskim konstrukcji kablowych objętym rozporządzeniem 305/2011 oraz podziału zaproponowanego przez normę SEP. Przy jego pomocy każdy zainteresowany w łatwy i przejrzysty sposób może odnaleźć interesujący go wyrób wraz z możliwościami stosowania wg przyjętego podziału.
Warto również nadmienić, iż UE wyznaczyła w każdym kraju tzw. „punkty kontaktowe” czyli instytucje, które udzielą nam dokładnej informacji o wdrożeniu rozporządzenia. W Polsce takim punktem jest Główny Urząd Nadzoru Budowlanego (GUNB), a pytania należy kierować na adres mailowy: punkt-kontaktowy@gunb.gov.pl.
Niewątpliwie rozporządzenie CPR, już na dość wczesnym etapie wdrożenia, spowodowało niemałe poruszenie na rynku kablowym. Pojawia się wiele pytań, których zbyt ogólne przepisy nie wyjaśniają, a które będą mogły być doprecyzowane z poziomu krajowych rozporządzeń. Najważniejszym zagadnieniem będzie zapewne opracowanie uregulowań (przepisów prawnych/norm) przypisujących dane kategorie reakcji na ogień do określonego rodzaju budynku lub budowli. Taki wymóg z poziomu rozporządzenia może całkowicie zmienić kierunek rozwoju rynku kablowego i przejście z PVC lub PE na materiały LSOH. To oczywiście spowoduje zamiany konstrukcyjne w już istniejących kablach w celu podniesienia klas reakcji na ogień oraz wymusi wprowadzenie na rynek nowych konstrukcji, które będą musiały spełniać rygorystyczne wymogi bezpieczeństwa pożarowego. Następna kwestia to oczekiwanie na włączenie do rozporządzenia kabli funkcyjnych (Fire Resistant) np. typu E30/E60/E90, które czekają na opracowanie metod badania i klasyfikacji pod wymogi CPR. Pozwoli to domknąć rynek kabli niskonapięciowych dla instalacji wewnątrzbudynkowych, a także przyjąć wspólne wymagania co w znaczący sposób powinno poprawić komfort projektowania i nadzoru.
Źródła:
| REKLAMA |
|
|
| REKLAMA |
|
|
