Elektronika z WATu

Drugie, a nawet kolejne zastosowania technologii opracowywanych dla wojska i obronności - to specjalność i specyfika opracowań powstających w Wojskowej Akademii Technicznej. O tym, jak funkcjonuje uczelnia kształcąca zarówno kadry dla wojska, jak i cywilnych ekspertów nauk technicznych oraz o projektach znajdujących wiele zastosowań w gospodarce powiedział PAP rektor gen. bryg. prof. dr hab. inż. Zygmunt Mierczyk. 

Jak zaznaczył prof. Mierczyk, osiągnięcia WAT związane są przede wszystkim z obronnością. Sztandarowy produkt to przeciwlotniczy zestaw rakietowy GROM, nad którym uczelnia sprawuje opiekę na etapach: wdrażania, produkcji i modernizowania. Inne "flagowe" projekty to systemy kierowania ogniem, systemy ostrzegające o promieniowaniu laserowym, systemy uzbrojenia i sprzętu wojskowego stanowiącego wyposażenie żołnierza, systemy radarowe, modernizacja systemów rakietowych. We współpracy z firmami przemysłu obronnego zespoły naukowe prowadzą prace w zakresie nowoczesnych technologii i modernizacji uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

Ale jednocześnie - jak na każdej politechnice - za najważniejsze obszary badawcze uważa się na WAT-cie informatykę, elektronikę, chemię, budownictwo, geodezję i kartografię, mechanikę i mechatronikę, inżynierię materiałową, lotnictwo i kosmonautykę... Uczelnia słynie również z osiągnięć w obszarze telekomunikacji. Centrum Inżynierii Bezpieczeństwa WAT integruje międzywydziałowe laboratoria - biometrii, kryptologii, termowizji, awioniki, technologii satelitarnych i lidarowych. Centrum świadczy już usługi w postaci eksperckich prac analitycznych dla Ministerstwa Obrony Narodowej. Zainteresowanie wynikami tworzących Centrum laboratoriów wyraziło również Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, w tym Policja, Straż Graniczna, Straż Pożarna, Służba Więzienna. Jaka zatem jest oferta tych laboratoriów dla innych gałęzi nauki i przemysłu, czym są owe technologie podwójnego zastosowania?

- Najlepiej to wyjaśnić na przykładzie termowizji. Ze zdolnością "widzenia" temperatury związane są liczne technologie podwójnego zastosowania. Opracowano je z przeznaczeniem dla wojskowych systemów obserwacyjnych. W kompletnych ciemnościach, w złych warunkach atmosferycznych, potrafią one zaobserwować każdy obiekt, który ma temperaturę nieco wyższą od otoczenia - czyli np. człowieka lub pojazd wojskowy. Te same kamery termowizyjne, może trochę mniej czułe, są stosowane w medycynie do oceny stanu zdrowia pacjenta, do diagnostyki medycznej różnych schorzeń - od chorób układu krążenia, do stanów zapalnych i chorób nowotworowych włącznie - tłumaczy prof. Mierczyk.

Z kolei kryptologia związana jest z przekazywaniem danych w sposób zakodowany, ukryty. Aby wskazać możliwości jej zastosowania poza obszarem obronności, rektor WAT przywołuje przykład systemu bankowego, który w całości oparty jest na szyfrowaniu danych. Szyfratorami posługują się również firmy, żeby wykluczyć dostęp osób niepowołanych do ważnych danych.

Prof. Mierczyk wylicza, że technologie podwójnego zastosowania można znaleźć również w obszarze telemetrii laserowej. Pierwsze lasery w Polsce powstały w latach 60.; opracowali je naukowcy z WAT. Lasery i urządzenia optoelektroniczne stosowane są do pomiarów odległości, do wykrywania skażeń, do monitorowania zagrożeń chemicznych, biologicznych - te prace mają cele istotne dla obronności.

- Ich podwójne zastosowanie to również medycyna. W WAT powstał pierwszy laser okulistyczny w Europie. W latach 90. opracowano u nas fotodynamiczną metodę leczenia nowotworów. Polega ona na tym, że wykorzystywane jest promieniowanie laserowe i fotouczulacze, czyli substancje chemiczne, które wprowadzone do organizmu lokują się tylko w pobliżu nowotworu. W tym wypadku laser służy nie do tego, żeby ciąć, ale żeby wzbudzić fotouczulacze, które następnie dokonują spustoszenia w komórkach rakowych. Ta nowoczesna metoda jest rozwijana i stosowana w kilkunastu klinikach w Polsce -ginekologicznych, dermatologicznych, laryngologicznych i neurologicznych - mówi uczony.

Dodaje, że badania WAT znajdują zastosowanie w architekturze, bezpieczeństwie obywateli, a nawet w kulturze. Metody laserowe świetnie sprawdzają się w renowacji dzieł sztuki. Prof. Jan Marczak jest pionierem w stosowaniu laserowej technologii konserwacji dzieł sztuki i budowli zabytkowych w Polsce. Niedawno jego zespół ukończył konserwację Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Eksperci potrafią czyścić laserowo nie tylko kamienne rzeźby, obrazy czy tkaniny, ale także zabytkowe pergaminy i inkunabuły.

Wśród wielu ważnych społecznie badań rektor WAT wymienia prace biochemiczki prof. Alfredy Graczyk, która zajmuje się fotodynamiczną metodą leczenia nowotworów. Ostatnio uczona prowadzi badania nad kwantowym oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego, jakim jest światło, promienie rentgenowskie, promieniowanie podczerwone, mikrofalowe i terahercowe, na komórki, tkanki, organizmy żywe. Wspomina też zasługi prof. Dorota Kocańdy zajmującej się wytrzymałością materiałów, głównie badaniami o charakterze podstawowym z zakresu mechaniki.

Każdy wydział WAT prowadzi prace o charakterze podstawowym. Wydział Cybernetyki prowadzi badania podstawowe z zakresu działań operacyjnych, matematyki i kryptologii. Wydział Elektroniki specjalizuje się w analizie sygnałów elektronicznych i źródeł promieniowania elektromagnetycznego. "Cały polski przemysł radarowy pracuje w oparciu o tę wiedzę" - ocenia prof. Mierczyk.

Profesor objaśnia, że Wydział Inżynierii Lądowej i Geodezji prowadzi badania w oparciu o systemy satelitarne, zajmuje się budownictwem, ale również meteorologią. Zespół ten specjalizuje się w bardzo złożonych analizach numerycznych przy prognozowaniu pogody.

Badania podstawowe Wydziału Mechanicznego to analizy numeryczno-matematyczne procesów fizycznych. Dzięki temu powstają precyzyjne metody modelowania zjawisk oddziaływania wysokoenergetycznego, na przykład wszystkie analizy związane z działaniem pocisk-tarcza.

Wydział Mechatroniki i Lotnictwa (nazwa ta obowiązywać będzie od 2012 r.) prowadzi badania m.in. systemów uzbrojenia rakietowego oraz uzbrojenia, wyposażenia i projektowania samolotów, płatowców. Wspólnie z Avio Polska i Politechniką Warszawską zawiązano silne konsorcjum, które zajmie się badaniem i projektowaniem lotniczych silników przyszłości.

Wydział Nowych Technologii i Chemii skupia się na projektowaniu nowych materiałów tzw. funkcjonalnych i konstrukcyjnych - to są stopy, materiały kompozytowe, polimery. Pracujący tam uczeni opracowują metody otrzymywania materiałów, jak np. metoda laserowego nanoszenia materiałów i wykonywania części maszyn za pomocą laserowego skanera trójwymiarowego.

- Podobnie, jak w badaniach naukowych i działalności wdrożeniowej, tak i w dydaktyce mamy dwoistość. Kształcimy studentów wojskowych i cywilnych (z przewagą studentów cywilnych), co daje nam szereg atutów, których inne uczulenie nie mają. Po pierwsze wpajana jest tu dyscyplina studiowania wynikająca z dyscypliny wojskowej. Bardzo dużo jest tu nauczycieli bez mundurów, ale z wojskową przeszłością. Na około tysiąc pracowników naukowych tylko 150 nauczycieli akademickich to wojskowi. Atutem i specyfiką naszej uczelni jest bliski kontakt studenta z profesorem, bowiem mamy ten wskaźnik najlepszy w Polsce - podsumowuje rektor WAT.

PAP - Nauka w Polsce