Narodowe Centrum Badań Jądrowych powstanie w Świerku

źródło: IPJ/CIŚ/Tentaris/Maciej Frołow

1 września w Świerku rozpocznie działalność Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ). Jednym z głównych zadań nowego ośrodka będzie wspieranie budowy polskiej energetyki jądrowej. 

NCBJ powstanie w wyniku połączenia Instytutu Problemów Jądrowych im. Andrzeja Sołtana (IPJ) i Instytutu Energii Atomowej POLATOM (IEA). Rozporządzenie w tej sprawie przyjął na początku sierpnia rząd - poinformował we wtorek rzecznik IPJ, a od 1 września rzecznik NCBJ, dr Marek Pawłowski w przesłanym PAP komunikacie. 

Ośrodek będzie podlegać Ministerstwu Gospodarki, a część jego działalności sfinansuje Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pokieruje nim dotychczasowy dyrektor IPJ, prof. Grzegorz Wrochna.

"Narodowe Centrum Badań Jądrowych będzie największym instytutem badawczym w kraju zatrudniającym ok. tysiąca pracowników. Realizować będzie pełen łańcuch rozwojowy, od badań podstawowych począwszy, poprzez badania stosowane i rozwój nowych technologii, aż po komercyjną produkcję zaawansowanych materiałów i urządzeń. Osią badań będzie wykorzystanie promieniowania jonizującego zarówno powstającego w rozpadach promieniotwórczych jąder, jak i wytwarzanego w akceleratorach. Szczególnym zadaniem będzie wspieranie polskiej energetyki jądrowej" - zapowiedział w komunikacie przyszły dyrektor centrum.

Zauważył przy tym, że w dobie rosnących cen paliw kopalnych utrzymanie cen energii elektrycznej na poziomie zapewniającym konkurencyjność gospodarki nie jest możliwe bez energetyki jądrowej.

"Reaktory powstaną według sprawdzonych już planów jednego z zagranicznych producentów. Jednak wybór technologii, ustalenie i egzekwowanie kryteriów bezpieczeństwa, optymalizacja i monitorowanie eksploatacji, to już odpowiedzialność polskiego inwestora, dozoru jądrowego i wspierających je instytucji badawczych" - podkreślił.

Zdaniem prof. Wrochny, szeroki zakres zadań NCBJ nie jest możliwy do zrealizowania bez współpracy z innymi instytutami badawczymi, Polską Akademią Nauk i wyższymi uczelniami.

"Już obecnie szereg tematów realizowanych jest w konsorcjach skupiających kilka jednostek naukowych. Z kilkoma uczelniami podpisaliśmy też umowy o współpracy w zakresach związanych z energetyką jądrową" - przypomniał.

Zaznaczył również, że obawy, iż powstający silny ośrodek w Świerku zmonopolizuje dziedzinę są "nieporozumieniem". "Przykłady z innych krajów pokazują, że duże laboratoria działają stymulująco na daną dziedzinę w kraju zapewniając infrastrukturę badawczą, generując tematy naukowe, motywując studentów i angażując kadrę naukową" - napisał.

Utworzenie Narodowego Centrum Badań Jądrowych - według jego przyszłego dyrektora - stanowi pewien przełom w polskiej nauce.

"W naszym kraju brakowało dotąd odpowiednika +Narodowych Laboratoriów+, które stanowią tak ważny element nauki amerykańskiej czy europejskiej. Trudno sobie wyobrazić francuską naukę bez Saclay, włoską bez Legnaro czy Frascati, szwajcarską bez PSI, niemiecką bez GSI, czy angielską bez RAL. Dorównanie tym potentatom nie będzie łatwe. Nie startujemy jednak od zera. Mamy 55 lat doświadczeń i długą listę osiągnięć. Mamy też już sporą gromadę znakomitych młodych ludzi, którzy szybko rozwijają się pod okiem seniorów. To najlepsza gwarancja dynamicznego rozwoju naszego ośrodka" - uważa prof. Wrochna.

Jak dodał, w IEA i IPJ już od dwóch lat intensywnie kształcą się grupy młodych informatyków i fizyków pod okiem doświadczonych ekspertów. Zadaniem naukowców będzie przeprowadzanie analiz bezpieczeństwa, symulacji różnych zdarzeń w reaktorach, ocen skutków ewentualnych awarii. Do ich dyspozycji będzie budowane obecnie Centrum Informatyczne Świerk zapewniające potężną infrastrukturę obliczeniową.

"Niemal każde państwo posiadające energetykę jądrową ma własny reaktor badawczy. Reaktor MARIA w Świerku jest jednym z lepszych w Europie pod względem mocy i strumienia neutronów. To bardzo cenne narzędzie do kształcenia kadr, prowadzenia badań i produkcji radioizotopów. Szczególnie cenne dla energetyki jądrowej jest badanie własności różnych materiałów pod wpływem silnego promieniowania. Dlatego badania materiałowe będą jednym z silniej rozwijanych w NCBJ kierunków" - zapowiedział Wrochna.

Decyzja rządu o połączeniu IEA POLATOM i IPJ kończy niemal 30-letni okres rozbicia ośrodka w Świerku. Obie jednostki powstały bowiem (obok Instytut Chemii i Techniki Jądrowej na warszawskim Żeraniu) po zlikwidowano w 1982 r. Instytut Badań Jądrowych w Świerku.

PAP - Nauka w Polsce