Wykorzystanie technik informatycznych w zarządzaniu oświetleniem

Struktura techniczna i majątkowa instalacji oświetleniowej 

W trakcie spisu instalacji oświetleniowej określono szereg urządzeń tworzących kompletny składnik majątkowy zdatny do użytkowania. Podstawowymi urządzeniami wchodzącego w zakres takiego składnika są:

1. szafka oświetleniowa wraz z wyposażeniem, układ sterowania, zabezpieczenia, szyna zasilająca (układ pomiarowy, stanowiący własność operatora systemu dystrybucyjnego instalowany w efekcie odrębnej umowy związanej z dostarczeniem energii elektrycznej),
2. oprawy oświetleniowe,
3. linie zasilające źródła światła.

Przy liniach dodatkowo wyróżniamy linie napowietrzne i kablowe. Linia napowietrzna dodatkowo dzieli się na:

• linię wydzieloną (występuje tylko instalacja oświetleniowa);
• linię napowietrzną skojarzoną z siecią dystrybucyjną 0,4 kV (w tym przypadku instalacja oświetleniowa jest zawieszona na słupach związanych z siecią dystrybucyjną należącą do Operatora systemu dystrybucyjnego energię elektryczną, przewód zerowy jest wspólny dla instalacji oświetleniowej i sieci dystrybucyjnej);
• linię napowietrzną skojarzoną z siecią dystrybucyjną 0,4 kV z wydzielonym obwodem oświetleniowym (przewody zerowe są osobne dla instalacji oświetleniowej i sieci dystrybucyjnej, w liniach tych wydzielony obwód oświetleniowy wykonany jest przewodami izolowanymi);

Słupy:

• słupy na linii napowietrznej skojarzonej z siecią dystrybucyjną,
• słupy na linii napowietrznej - wydzielonej,
• słupy na linii kablowej.

Informacja o typie, rodzaju linii, urządzeniach wchodzących w skład instalacji oświetleniowej i ich ocenie technicznej jest bardzo istotna z punktu widzenia prowadzenia czynności eksploatacyjnych i konserwacyjnych oraz potrzeb związanych z wyceną istniejącego majątku oświetleniowego.

Dzięki zastosowaniu nowoczesnych narzędzi informatycznych i metodyce postępowania przy spisie z natury możliwe było pozyskanie danych w dość krótkim czasie 1,5 roku od rozpoczęcia spisu.

W trakcie spisu z natury instalacji oświetleniowej ujawniła się skomplikowana struktura własnościowa instalacji oświetleniowej. Uzyskano informację kto, w jakim zakresie, na jakim obszarze i jakie urządzenia posiada. Informacje te podlegają ciągłej weryfikacji w procesie rozliczenia różnic inwentarzowych.

Udział majątkowy poszczególnych uczestników (właścicieli poszczególnych urządzeń związanych z instalacją oświetleniową) w instalacji oświetleniowej jest bardzo zróżnicowany, w zależności od obszaru, regionu, gminy, Oddziału Dystrybucji oraz prowadzonej na tych obszarach polityki związanej z gospodarką oświetleniową. Często na jednym obwodzie oświetleniowym znajdują się urządzenia ENEA S.A., ENEA Operator Sp. z o.o. oraz gminy. Sytuacje takie zostały dokładnie opisane i wprowadzone do systemu, dzięki opracowanym zestawieniom inwentarzowym oraz przygotowanym specjalnie dla potrzeb inwentaryzacji modułom wspierającym proces inwentaryzacji.

Możliwe jest określenie dokładnie gdzie i jakie urządzenie należy do danego uczestnika. W każdej chwili możliwy jest dostęp do danych, ukazujący wybrany fragment instalacji oświetleniowej czy to w postaci tabel, czy wizualizacji obiektowej. Dodatkowym atutem przeprowadzonego spisu jest fakt, iż wszystkie obiekty zostały namierzone geodezyjnie poprzez pomiar GPS.

System zarządzania majątkiem oświetleniowym 

Ważnym elementem całego systemu jest stworzenie jednej bazy danych dla działów technicznych i księgowych. W ramach spisu z natury informacja techniczna została zapisana w jednym systemie informatycznym umożliwiając efektywniejsze zarządzanie oświetleniem drogowym. Wszelkie operacje związane z ruchami na majątku w ramach prowadzonych zadań przez „użytkownika systemu" (pracownika posiadającego uprawnienia do systemu) są na bieżąco wprowadzone do systemu. Dzięki temu uzyskuje się bieżącą aktualizację danych i pełen nadzór nad zleconymi zadaniami.

W ramach funkcjonalności systemu możliwe jest opracowywanie raportów o stanie majątku, prowadzonych inwestycjach, zleconych pracach, zakresie i kosztach niezbędnych prac związanych z prowadzeniem gospodarki oświetleniowej, wydruk zestawień urządzeń wchodzących w skład instalacji oświetleniowej oraz załączników do umów dotyczących usług oświetleniowych. Połączenie danych z systemem księgowym umożliwia prowadzenie dokładnej ewidencji majątku oświetleniowego, np: wprowadzanie nowych inwestycji (dokumentów OT), przesunięcia środków trwałych, likwidację części instalacji, planowanie prac eksploatacyjnych i inwestycyjnych oraz ustalenie [11] ekonomicznego okresu użytkowania majątku itp.

Prawidłowa ewidencja tych zadań jest bardzo ważna z punktu widzenia przygotowania kontraktów dla gmin (umowa na usługę oświetleniową). Ważnym elementem kosztu usługi utrzymania instalacji oświetleniowej jest amortyzacja i podatek od nieruchomości. Podanie ich faktycznej wartości do kontraktu jest bardzo istotne, gdyż ma bezpośrednie przełożenie na cenę świadczonej usługi. Dodatkowo system zarządzania majątkiem oświetleniowym może mieć połączenie z innymi systemami związanymi z obsługą klienta, np.: z systemem bilingowym i CRM (System zarządzania relacjami z klientami). W ten sposób uzyskuje się pełną wiedzę o gospodarce oświetleniowej, ilości zapotrzebowania na energię elektryczną, kosztach dostarczonej energii elektrycznej, kosztach obsługi majątku dla poszczególnych punktów odbioru energii (szafek oświetleniowych) itp.

System umożliwia swobodny przepływ informacji pomiędzy uczestnikami gospodarki oświetleniowej. Zapewnia też stały nadzór nad strukturą majątkową umożliwiając w przyszłości swobodny dostęp do informacji o instalacji oświetleniowej także samorządom terytorialnym (kontrahentom) w ramach systemu komunikacji i wizualizacji, zwiększając tym samym jakość usług oświetleniowych.

Korzyści z posiadania systemu zarządzania majątkiem oświetleniowym 

W bazie danych znajduje się lokalizacja przestrzenna takich obiektów, jak oprawa oświetleniowa, słupy i szafki oświetleniowe. Dzięki temu możliwe jest połączenie tych danych z narzędziami informatycznymi, jak Gogle Maps, Auto Mapa itp. Za pomocą tych narzędzi można uzyskać wizualizację instalacji oświetleniowej na podkładach mapowych, zdjęciach satelitarnych lub nawigacji samochodowej. Poprzez odpowiednie opisanie punktów POI* (podanie nr słupa, szafki, adresu szafki oświetleniowej, mocy oprawy itp.) jest możliwe m. in.:

• sprawne zarządzanie brygadami eksploatacyjnymi,
• wprowadzenie zewnętrznej informacji o zaistniałych awariach,
• obrazowanie obszaru wystąpienia awarii w instalacji oświetleniowej,
• informowanie gmin o realizowanych zadaniach,
• poprawienie jakości pracy dyspozycji ruchu,
• przy wykorzystaniu urządzeń mobilnych (urządzenia nawigacyjne, tablety, smartfony) brygady eksploatacyjne otrzymają pełną informację o instalacji oświetleniowej w terenie; będą mogły lokalizować zgłoszone przez użytkowników awarie instalacji oświetleniowej.

W celu zastosowania przedstawionych możliwości proponuje się wprowadzenie już istniejących rozwiązań dostępnych na rynku. Jednym z nich jest Google Maps API i Google Earth Builder - wizualizujące dane w Google Earth. Google stworzyło API, umożliwiające wstawienie własnej mapy na dowolną stronę internetową. Dostęp do API odbywa się z poziomu języka JavaScript, ActionScript 3 (Google Maps API for Flash®) lub w postaci obrazu (Google Static Maps API). Google Maps API umożliwia zintegrowanie ze stroną internetową w pełni funkcjonalnej mapy, z własnymi danymi i funkcjami do obsługi zdarzeń. Odbywać się to może dzięki stronie internetowej, która może być połączona np.: z systemem Facilplus Spatial.

Podsumowanie 

W celu sprawnego zarządzania infrastrukturą oświetleniową o zróżnicowanej strukturze majątkowej niezbędne jest wdrażanie Systemu Zarządzania Majątkiem Oświetleniowym, zawierającego pełną informację o instalacji oświetleniowej. System powinien być powiązany z systemem kont inwestycyjnych, systemem rozliczeniowym umów usług oświetleniowych oraz z systemem bilingowym i CRM, a także danymi księgowymi dotyczącymi amortyzacji i podatku od nieruchomości. Najważniejsze zalety Systemu to:

• zastosowanie jednej centralnej bazy danych,
• scalenie informacji technicznych z informacją księgową oraz z systemami handlowym CRM i bilingowym,
• pełny i jasny przepływ informacji o zmianach w instalacji oświetleniowej,
• możliwość zarządzania zmianami w strukturze majątku,
• możliwość dokładnego określenia kosztów utrzymania majątku oświetleniowego,
• możliwość pracy wielu użytkowników na tych samych danych,
• dynamicznie generowanie schematów powiązań; tworzenie map tematycznych według zadanych kryteriów,
• otwarcie się na klienta zlecającego usługę oświetlania poprzez uruchomienie zewnętrznego dostępu do danych o instalacji oświetleniowej znajdującej się na terenie danej gminy/miejscowości.

* Punkt w przestrzeni, najczęściej na powierzchni Ziemi. POI jest stosowany w szczególności w elektronicznych systemach takich jak np. nawigacja GPS czy GIS.

Artykuł powstał na podstawie referatu wygłoszonego na IV Konferencji Naukowo-Technicznej z cyklu „Energooszczędność w oświetleniu” zatytułowanej „Energooszczędność w oświetleniu drogowym”. Poznań, 14 maja 2013 r.

LITERATURA:

[1] Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne. Dz.U. 1997 nr 54 poz. 348, art. 3 poz. 22

[2] Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o. rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591, art. 3 ust. 1 pkt.15

[3] http://pl.wikipedia.org/wiki/IBM_Lotus_SmartSuite IBM Lotus SmartSuite

[4] http://pl.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Office Microsoft Office

[5] http://pl.wikipedia.org/wiki/SAP_AG SAP AG. http://www.sap.com/poland/index.epx

[6] http://pl.wikipedia.org/wiki/MicroStation MicroStation. brak miejsca : http://www.bentley.com/pl-PL/Products/microstation+product+line/

[7] http://pl.wikipedia.org/wiki/Komputerowe_wspomaganie_projektowania Projektowanie wspomagane komputerowo.

[8] http://pl.wikipedia.org/wiki/AutoCAD. AutoCAD. brak miejsca : http://www.autodesk.pl/

[9] http://pl.wikipedia.org/wiki/ArCADiasoft ArCADia-INTELLICAD. brak miejsca : http://www.intersoft.pl/

[10] http://pl.wikipedia.org/wiki/System_Informacji_Geograficznej System Informacji Geograficznej.

[11] Facilplus Spatial firmy Digpro GEOGRAPHIC IT. http://www.digpro.se/index.php/en/partners-en-gb