Wymiana przewodów odgromowych na elektroenergetycznych liniach pod napięciem

Dzięki zastosowaniu technik prowadzenia prac pod napięciem do wymiany przewodów uzyskuje się nowe możliwości poprawy zdolności przesyłowych elektroenergetycznych sieci przesyłowych i dystrybucyjnych. Zastosowanie opisywanych technik w Polsce nastąpiło w roku 2010 na liniach Operatora Systemu Przesyłowego (OSP). W artykule scharakteryzowano różne metody wymiany przewodów odgromowych na przewody OPGW na czynnych liniach.

Jedną z możliwości poprawy efektywności wykorzystania napowietrznych linii elektroenergetycznych jest wymiana przewodów. Wymiana ich na liniach czynnych jest od wielu lat praktykowana w wielu krajach, w Polsce odnotowujemy początki zainteresowania.

Nawet znawcy techniki prac pod napięciem (PPN) przyznają, że wymiana przewodów jest jedną z najtrudniejszych prac, wymagającą współpracy wielu osób (nawet ponad 60-ciu) i wykorzystującą wiele specjalistycznych maszyn i sprzętu. W artykule scharakteryzowano różne metody wymiany przewodów odgromowych na przewody typu OPGW na czynnych liniach [1, 7]. Analogicznie do tego rodzaju prac określono możliwości wymiany przewodów fazowych. Znane prace przy przewodach typu: wymiany złączek różnego rodzaju, odstępników, uchwytów odciągowych, mikroregulacji przewodów składowych w wiązce, często są uzupełniane nowymi możliwościami poprawy zdolności przesyłowych linii o różnych poziomach napięć poprzez prace z samymi przewodami. Technika PPN przy wymianie przewodów jest warta popularyzacji, gdyż zbieramy doświadczenia z pierwszych zastosowań tego typu prac w Polsce podczas modernizacji linii napowietrznych [8, 9].

Czy wymiana przewodów odgromowych to prace pod napięciem czy w pobliżu napięcia?

Wprowadzenie do praktyki przedsiębiorstw pracujących na rzecz energetyki, zwłaszcza przesyłowej, technologii wymiany przewodów wymaga określenia jej charakteru. Nie budzi wątpliwości, że niepraktykowana jeszcze w kraju technika wymiany przewodów roboczych, fazowych będzie pracą pod napięciem. Ale czy taką jest wymiana przewodów odgromowych na przewody tego samego rodzaju, a zwłaszcza najczęściej na świecie wykonywana wymiana na przewody typu OPGW, światłowodowe?

Problem ten przypomina dyskusje podczas narodzin normalizacji i przy tworzeniu słownika terminologicznego - które prace są typowe dla techniki PPN? Czy przykładowo sprawdzanie obecności napięcia¹) jest pracą pod napięciem? Z czasem te spory wygasły, gdyż eksploatacja urządzeń elektrycznych obejmuje nie tylko prace pod napięciem, w pobliżu napięcia, ale także te najbardziej rozpowszechnione, tradycyjne prace przy wyłączonym napięciu; wszystkie uznane w UE na podstawie normy europejskiej obowiązującej²) również w kraju PN-EN 50110-1 i 50110-2[4]. O zakwalifikowaniu prac do PPN nie decyduje tylko odległość, ale wiele innych parametrów, toteż projekty norm związane z techniką wymiany przewodów są objęte normami, które w nagłówku już nie pozostawiają wątpliwości, że chodzi o PPN. Także słownik terminologiczny do prac pod napięciem poświęca rozdział (rozdz. 14 PN-EN 60743) elementom sprzętu do wymiany przewodów.

Z drugiej strony zakwalifikowanie wymiany przewodów do techniki PPN nie oznacza, że wielu prac składowych nie można wykonywać innymi metodami, o tym powinna decydować przyjęta instrukcja lub zatwierdzony projekt technologiczny. Sprawy te są przedmiotem próby uporządkowania zasad organizacji bezpiecznej pracy w projektach zmian do rozporządzeń³) złożonych do Ministerstwa Gospodarki na początku 2010 roku.

Wymiana przewodów odgromowych linii przesyłowych na OPGW pod napięciem 

Wymianę przewodów odgromowych linii przesyłowych na przewody typu OPGW pod napięciem prezentowano na konferencji EUI 2007 [1]. Od tego czasu wykonano kilka istotnych prac z tego zakresu, a w bieżącym roku jest planowana praca na jednej z ważnych linii 400 kV Kozienice – Miłosna.

Dotychczas takie przedsięwzięcia w Polsce realizowano na liniach wyłączonych. Jednak tego typu prace wymagają - w zależności od instalacji przewodu OPGW na jednym czy na wielu przęsłach oraz od przebiegu linii – długich czasów wyłączeń. Obecnie coraz trudniej jest uzyskać wyłączenia linii, albo wręcz narzucane są terminy możliwych wyłączeń na dni wolne od pracy, święta. Rozwleka to w czasie prace, zmusza do pośpiechu; w konsekwencji może to być przyczyną niższej jakości prac oraz nieuchronnie powoduje straty związane z niedostarczeniem energii, zwiększeniem strat na innych liniach, obniżeniem bezpieczeństwa energetycznego.

Istniejące oraz dostępne techniki i technologie pracy na świecie pozwalają na wymianę przewodu odgromowego na przewód typu OPGW bez konieczności wyłączania linii. Jednocześnie prace te można prowadzić nad obiektami krzyżującymi się z innymi liniami elektroenergetycznymi pozostającymi pod napięciem. Wymagania są znormalizowane [2, 3].

Wyróżnia się dwie metody wymiany przewodów odgromowych na przewody OPGW pod napięciem: naprężeniową oraz rolek obrotowych.

1) W kraju upowszechniono pojęcie równoważne - sprawdzenie braku napięcia.

2) Fakt obowiązywania przynależny jest kulturze technicznej.

3) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie BHP przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz.U. z dnia 8 października 1999).