Moc przyłączeniowa i jak ją wyznaczyć?

fot. TME

Wyznaczenie mocy przyłączeniowej dla określonego budynku, obiektu, mieszkania czy zakładu wytwórczego wydaje się rzeczą z pozoru dość prostą. Należy jednak pamiętać, aby przy jej szacowaniu nie pominąć mocy części odbiorników, a także zachować odpowiedni margines błędu i pamiętać o kilku istotnych zmiennych. Dodatkowo, musimy także pamiętać, by mocy przyłączeniowej nie pomylić z mocą umowną. Zacznijmy jednak od początku.

Czym jest moc przyłączeniowa?

Moc przyłączeniowa nazywana jest czasem też mocą czynną. Określa ona granice zużycia energii elektrycznej, jakie mogą zostać zanotowane w określonym cyklu eksploatacji całej instalacji elektrycznej. W przypadku już funkcjonujących instalacji określić ją można na podstawie 15-minutowych pomiarów wykonanych w momentach największego poboru energii z sieci, z których wyprowadza się wartości średnie (oczywiście podawane w kW).

Jeśli szacowana jest moc przyłączeniowa dla nowopowstającej instalacji, należy oprzeć się na prostym przewidywaniu liczby oraz mocy wszystkich zaplanowanych odbiorników. W przypadku domów czy mieszkań najważniejsze spośród  nich to urządzenia grzewcze (w tym podgrzewacze wody takie jak np. bojlery), kuchenki elektryczne, płyty indukcyjne i inne duże sprzęty AGD, piece oraz inne formy elektrycznego ogrzewania (maty grzewcze). Oczywiście oprócz nich sumujemy wszystkie pozostałe, znacznie mniej energochłonne urządzenia, takie jak małe AGD, sprzęt RTV, laptopy, oświetlenie itd. Zsumowaną moc tych urządzeń (zwaną mocą zainstalowaną) należy pomnożyć przez tzw. współczynnik jednoczesności, który dla typowego jednorodzinnego domu wynosi 0,6. Warto ponadto założyć pewien naddatek mocy, ponieważ prędzej czy później pojawią się jakieś nowe urządzenia, jednak nie należy też z tym przesadzać. Łączna suma tych wszystkich wartości może być uznana za prawidłowo policzoną moc przyłączeniową.

W przypadku instalacji dopiero projektowanych i powstających właściwe oszacowanie mocy przyłączeniowej, czyli parametru maksymalnej mocy, ma jeszcze jedno znaczenie: sugeruje, jaki typ instalacji i jaki rodzaj okablowania (przekrój poprzeczny przewodów określany w mm2) powinien być zastosowany. Coraz częściej bowiem w domach jednorodzinnych wykorzystywane są urządzenia wymagające zasilania 3-fazowego (400V), takie jak kuchenki elektryczne czy duże płyty indukcyjne, towarzysząc tradycyjnym urządzeniom wymagającym zasilania 1-fazowego (230V). W efekcie nie raz okazuje się, że dany obiekt potrzebuje dwóch osobnych przyłączy, każdego z innym okablowaniem i innym zapotrzebowaniem na moc.

Moc przyłączeniowa a moc umowna

Już samo określenie „moc umowna” wprost sugeruje, że jest to wartość wpisana do umowy o sprzedaży energii do odbiorcy, która wskazuje, ile energii możemy pobrać z sieci. Najczęściej określana jest w oparciu o analizę wielkości rocznego zużycia energii elektrycznej, jeśli jest taka możliwość, lub szacowana w oparciu o krótkie 15-minutowe pomiary maksymalnego poboru energii elektrycznej, przeprowadzone w różnych odstępach czasu. Gdy jej oszacowanie jest szczególnie trudne, przyjmuje się, że moc umowna jest równa mocy przyłączeniowej. Nigdy jednak moc umowna nie przekracza mocy przyłączeniowej.

Licznik energii elektrycznej: LEM-40

Sytuacje, w których dochodzi do przeszacowania lub niedoszacowania wartości mocy umownej bywają kłopotliwe. W przypadku przeszacowania nadwyżka mocy względem jej faktycznego zużycia podlega obligatoryjnemu pokryciu (odbiorca musi ją opłacić) i fakt jej niewykorzystania jest bez znaczenia. Bardziej problematyczny jest przypadek niedoszacowania jej wartości, bowiem dochodzić wtedy będzie regularnie do wyzwalania zabezpieczeń, co może ostatecznie zmusić nas do złożenia wniosku o podwyższenie mocy przyłączeniowej.

W przypadku przedsiębiorstw wyposażonych w przekładniki prądowe (pozwalają przekroczyć zamówione wartości mocy) w takiej sytuacji dojdzie do nadmiernego zużycia energii, co może wiązać się z koniecznością poniesienia kar umownych, często wielokrotnie wyższym, niż koszty opisane w sytuacji z przeszacowaniem mocy umownej. Dlatego z dwojga złego lepiej jest nieco przeszacować wartość mocy umownej i mieć pewien bezpieczny zapas, niż nawet odrobinę ją nie doszacować.

Różnica między mocą przyłączeniową a zużyciem energii

Faktycznie zużycie energii zawsze musi być niższe niż moc przyłączeniowa. Różnica między wartością realnego zużycia, a mocą przyłączeniową to właśnie ów margines błędu, o którym mowa była wcześniej. Jest on potrzebny nie tylko po to, by odbiorca energii elektrycznej mógł wykorzystać tą nadwyżkę w przyszłości, gdy ilość odbiorników elektrycznych w jego domu wzrośnie. Taki margines jest jednocześnie buforem bezpieczeństwa dla wszystkich zabezpieczeń przeciwzwarciowych i przeciwprzeciążeniowych. Wynika to z prostego faktu: balansowanie na granicy wydolności mocowej kończy się notorycznym wyzwalaniem takich zabezpieczeń, co nie jest ani komfortowe, ani też bezpieczne. Oczywiście możliwe jest zwiększenie mocy przyłączeniowej w razie jej niedoszacowania, co jednak będzie wiązało się z poniesieniem dodatkowych kosztów i ponownym przyłączeniem do sieci.

Moc przyłączeniowa dla domu jednorodzinnego i moc przyłączeniowa do mieszkania

Jak zostało to już wspomniane, największy wpływ na wartość mocy przyłączeniowej mają urządzenia grzewcze. Są to m.in. kuchenki elektryczne, płyty grzewcze, przepływowe ogrzewacze wody i bojlery czy elektryczna instalacja grzewcza w postaci grzejników oraz kabli lub mat grzewczych. Oczywiście kolejną zmienną jest wielkość mieszkania lub domu, czyli powierzchnia do ogrzania oraz rosnąca wraz z nią liczba innych odbiorników energii elektrycznej. Standardem jest, że typowe mieszkanie w bloku z ogrzewaniem miejskim (od kawalerki aż po mieszkanie z 4 pokojami) potrzebuje średnio od 5 do około 15 kW mocy dla zaspokojenia potrzeb domowników. W przypadku domu jednorodzinnego z ogrzewaniem elektrycznym taka wartość może wystarczyć zaledwie na samo ogrzewanie, dlatego moc przyłączeniowa łącznie powinna w zasadzie być dwukrotnie większa, jednak jej całkowita wartość – uwzględniająca absolutnie wszystkie odbiorniki - nie może przekroczyć przepisowych 40 kW.

Kolejnymi zmiennymi są liczba mieszkańców danego domu lub mieszkania oraz sposób, w jaki korzystają z podłączonych do sieci urządzeń. Wszystkie te zmienne powiązane są ze zużyciem prądu, a więc i wielkością szacowanej mocy przyłączeniowej, w sposób wprost proporcjonalny – wzrost powierzchni domu, liczby jego mieszkańców czy liczby odbiorników przekłada się bezpośrednio na rzeczywisty pobór mocy, który powinien się mieścić w mocy umownej, wynoszącej nieco mniej lub tyle samo, co moc przyłączeniowa.

>> Oryginalne źródło